Tweede woning in Nederland box 1 of box 3

In een procedure bij het Gerechtshof 's Hertogenbosch d.d. 15 oktober 2025 (ECLI:NL:GHSHE:2025:2854) stond ter discussie of de woning in Nederland mag worden opgenomen in box 1 (eigen woning) of moet worden opgenomen in box 3 (vakantiewoning). Deze discussie zal de komende jaren meer worden gevoerd omdat een box 3 woning fiscaal een stuk duurder is dan een box 1 woning. In de procedure bij de rechtbank zeeland west brabant d.d. 10 november 2023 ECLI:NL:RBZWB:2023:7855 kwam de rechter ook al tot de conclusie dat er geen sprake was van een eigen woning (geen box 1).

Woning Nederland en woning buitenland, is woning Nederland een eigen woning?

Henk woont in Duitsland en heeft - sinds 2011 - ook een woning in Nederland. De woning staat voor eigen gebruik ter beschikking en wordt niet verhuurd. Er is discussie ontstaan over de aangifte inkomstenbelasting over 2017 en 2018. Via een navorderingsaanslag wordt er belasting geheven in box 3. Partijen zijn het eens over het feit dat het geen "recht aan recht uit" eigen woning is. Henk is echter wel van mening dat sprake is van een situatie als is bedoeld in de overbruggingsregeling (artikel 3.111 lid 3 Wet IB). Deze regeling stelt:

• Een woning wordt mede aangemerkt als eigen woning indien de belastingplichtige aannemelijk maakt dat de woning leeg staat of in aanbouw is en uitsluitend bestemd is om in het kalenderjaar of in een van de daaropvolgende drie jaren hem als eigen woning als bedoeld in het eerste lid ter beschikking te staan.

Henk verbleef vele jaren in Duitsland en Nederland. Vanwege de ziekte van zijn partner waren ze meestal in Duitsland. De woning in Nederland wordt gebruikt tijdens familiebezoek en voor momenten dat Henk als bestuurslid in Nederland aan het werk was. Medio 2019 leek een verhuizing naar Nederland weer in beeld te komen (vanwege herstel van zijn partner en verdere behandeling in Nederland). Helaas ging het in 2020 alsnog fout, de partner is in Duitsland overleden. Het hoofdverblijf was dus tot 2019 in Duitsland. De woning stond in 2017 en 2018 niet in aanbouw en stond ook niet leeg (zoals in de wet staat). De wet stelt cumulatieve voorwaarden:

1. De woning moet leeg staan of in aanbouw zijn (en)
2. De woning moet uitsluitend bestemd zijn om in het jaar (of in de 3 opvolgende jaren) als eigen woning ter beschikking staan.

Aan de eerste voorwaarde wordt niet voldaan, aldus het gerechtshof. De woning wordt gewaardeerd op ruim € 700.000 en de schuld bij de Duitse bank - die is aangegaan voor de koop van de woning - ad € 350.000 mag hierop in mindering worden gebracht (voor de grondslag in box 3).

Sinds 2021 woont Henk regelmatig in de woning in Nederland. In zijn aangifte inkomstenbelasting wordt de woning opgenomen in box 1 (dus als eigen woning). Volgens de rechtbank en het gerechtshof is dit fout, de woning moet worden gezien als een soort vakantiewoning, deze moet worden opgenomen in box 3. De woning staat immers niet leeg en is niet in aanbouw. Als dit het geval zou zijn dan mag de woning in het belastingjaar (en de 3 daarop volgende jaren) als eigen woning (hoofdverblijf) worden gezien. Deze woning is sinds 2013 voorzien van meubels en Henk en zijn vrouw verbleven er ook in 2017 en 2018. Henk moet box 3 heffing in Nederland betalen.

Noot fiscaal jurist inzake emigratie en woning in Nederland

Het aanhouden van een woning in Nederland kan discussie geven over de feitelijke fiscale woonplaats van een belastingplichtige. Daarnaast moet de woning in Nederland meestal worden opgenomen in box 3. Dit speelt als de woning in Nederland wordt verhuurd of als tweede woning of vakantiewoning ter beschikking staat en er geen sprake is van gebruik als hoofdverblijf. Een alternatief kan nog zijn dat de woning heel actief wordt verhuurd (meer dan normaal vermogensbeheer), dan zou de woning in box 1 moeten worden ondergebracht (ondernemingsactiviteiten).