Fiscale woonplaats volgens Belastingdienst

Waar iemand woont is vaak een discussie met de Belastingdienst. De belangen zijn groot en regelmatig adviseren wij belastingplichtigen bij dergelijke geschillen. Hoe bepaalt de Belastingdienst eigenlijk waar u woont? Is dit redelijk? In dit artikel een overzicht. Er is ook interne informatie van de Belastingdienst bekend zodat we weten hoe er intern wordt beoordeeld. Dit WOB verzoek is door ons kantoor ingediend.

De belastingdienst kijkt bij de beoordeling waar iemand woont enkel naar de Nederlandse omstandigheden. Hiermee wordt een te beperkte en onjuiste uitleg gegeven aan de wet (artikel 4 AWR).

Woonplaats natuurlijke personen

Waar een mens woont is in de huidige tijd soms lastig te bepalen. Het gaat volgens de wet om de feiten en omstandigheden. De Belastingdienst kijkt dan naar:

Waar woont uw gezin?
Waar woont uw partner?
Bent u verzekerd in Nederland?
Heeft u een woonadres in Nederland?
U doet belangrijke dingen in Nederland (huisarts, ziekenhuis bezoek, lid verenigingen, opleidingen, sporten, etc.)

Belastingplichtig in Nederland na emigratie

Een mens (natuurlijk persoon) die in Nederland woont moet over zijn totale (wereld-)inkomen in Nederland belasting betalen. Dit is de belangrijkste reden waarom de Belastingdienst wil weten waar iemand woont. Dit is echter ook van belang voor de box 2 heffing, schenkbelasting en erfbelasting. Soms is de woonplaats glashelder, maar soms is er onduidelijkheid. Als 2 of meerdere landen stellen dat u daar woont, dan bepaalt het belastingverdrag welk land mag heffen resp. in welk land u woont. Een belastingverdrag gaat voor de Nederlandse wettekst (woonplaatsfictie).

Onderzoek Belastingdienst naar woonplaats (woonplaatsonderzoek)

De Belastingdienst stelt soms een diepgaand onderzoek in om te bepalen waar een belastingplichtige woont. Een dergelijk onderzoek kijkt strikt naar de feiten en omstandigheden. De Inspecteur moet bewijzen dat een persoon in Nederland woont. De Belastingdienst kijkt dan op grond van nationale wetgeving of u in Nederland woont. Belangrijk bij een woonplaatsonderzoek is of u duurzame banden met Nederland heeft. Volgens de interne stukken van de Belastingdienst is het hierbij blijkbaar minder van belang of het middelpunt van uw maatschappelijk leven zich in Nederland bevindt. De belangrijkste overwegingen zijn:

Heeft u sociale en beroepsmatige bindingen met Nederland?
Beschikt u over een huis (duurzaam)?
Waar verblijft uw gezin (partner) of u regulier?
Heeft u financiële banden met Nederland (beleggingen, bedrijven, etc.)?
Wat volgt uit uw pingedrag / bestedingen in Nederland?

Er zit geen vast patroon in de onderzoeken van de Belastingdienst naar uw woonplaats. Het is ook niet duidelijk welke zaken het zwaarst wegen, vaak is het een combinatie van factoren. De verblijfplaats van uw gezin of partner is meestal wel van belang. Aan de materiële omstandigheden (hiervoor onder 1 - 5) moet meer waarde worden gehecht dan aan de formele (inschrijving basisadministratie gemeente, uw nationaliteit, etc.).

Procedure over woonplaats natuurlijk persoon

De Belastingdienst kijkt naar zaken die haar juist lijken en beoordeelt deze statisch. Zo wordt er niet gekeken naar de situatie in het buitenland of naar zaken die ervoor zorgen dat u wellicht niet zoveel binding met Nederland heeft. Alles wat u een binding met Nederland geeft is voor de Belastingdienst van belang. U bent ook verplicht om vragen van de Belastingdienst te beantwoorden (meestal edoch niet altijd).

Fiscale woonplaats zonder woning

Henk heeft geen woning in Nederland en woont formeel op Guernsey. In een procedure bij hetGerechtshof Arnhem Leeuwarden (ECLI:N::GHARL:2019:4321) moest worden vastgesteld waar Henk zijn fiscale woonplaats had. De feiten

Henk heeft de Nederlandse nationaliteit
In 1993 is Henk gescheiden van zijn vrouw, sinds 1996 heeft Henk een relatie met een vrouw die in Engeland woont
Volgens de gemeentelijke basisadministratie woont Henk op Guernsey
De kinderen van Henk wonen in Belgie en Schotland
Henk is voor zijn ziektekosten verzekerd in Nederland
De meest consumptieve uitgaven doet Henk in Nederland
Henk is Ultimate Beneficiair Owner van de Gibraltarese vennootschap Y Ltd.
Henk heeft een boot in Nederland
Henk heeft een tweetal abonnementen voor een mobiele telefoon in Nederland
Aan Henk zijn navorderingsaanslagen opgelegd i.v.m. buitenlandse bankrekeningen/ inkomsten

Zowel de rechtbank als het Gerechtshof zijn van mening dat Henk in Nederland woont en hier ook belasting moet betalen.

Fiscale woonplaats van een butler

Een butler werkt sinds 2017 voor een sjeik in Dubai (contract voor 4 jaar), hiervoor reist hij de hele wereld over. Tot 1 juni 2017 heeft de butler een woning in Nederland. Zijn loon wordt gestort op een Nederlandse bankrekening. Volgens de butler woont hij vanaf juli 2017 in het buitenland. De sjeik is nooit langer dan 60 dagen in een land omdat hij geen fiscaal inwoner wil zijn buiten Dubai. De butler reist mee naar Engeland, Dubai en verblijft ook regelmatig op de immense boot van de sjeik. Volgens de rechter en de inspecteur woont de Butler in Nederland (terwijl hij hier zelden is). Deze procedure maakt duidelijk dat er via feiten moet worden aangetoond waar iemand woont. Rechtbank Noord Nederland 2 november 2021 ECLI:NL:RBNNE:2021:4648

Fiscale woonplaats DGA

De heer X heeft de Nederlandse nationaliteit en heeft in Nederland aangifte gedaan als binnenlands belastingplichtige. X ontvangt inkomen uit diverse Nederlandse BV's en is daarnaast DGA van een aantal Nederlandse rechtspersonen. X brengt een deel van het jaar door in Marokko waarbij hij ook een woning en sociaal leven heeft. In zijn aangifte inkomstenbelasting geeft X niet zijn wereldinkomen aan maar enkel zijn binnenlands inkomen. X is van mening dat hij in Marokko woont. De rechter en de inspecteur denken hier anders over omdat X niet slaagt in zijn bewijslast omtrent zijn woonplaats in Marokko. X maakt niet aannemelijk dat hij in 2015 (ook) fiscaal inwoner is van Marokko; hij maakt niet aannemelijk dat is voldaan aan één van de drie daarvoor geldende criteria, te weten:

het beschikken in Marokko over een permanente verblijfsplaats (‘The place of permanent home’), of
het aldaar hebben liggen van het middelpunt van (de sociale en) economische belangen (‘The centre of economic interest’), of
het in een periode van 365 dagen aldaar meer dan 183 dagen verblijven.

Rechtbank Den Haag d.d. 15 december 2021 ECLI:NL:RBDHA:2021:14719

Fiscale woonplaats CFO

Henk is sinds 2012 statutair bestuurder van een concern, ongeveer 20% van zijn tijd. Henk wordt via zijn eigen holding ingehuurd via een management vergoeding (overeenkomst van opdracht). Daarnaast was Henk - voor 80% - ook nog in dienstbetrekking bij een dochteronderneming, als CFO. Henk ontving een salaris en daarnaast nog een bonus via aandelen (zogenaamde Restricted Stock Units). In 2014 wordt het hoofdkantoor van het concern naar Nederland verplaatst. Henk verhuist in april 2016 naar Nederland. De vraag is of Henk over geheel 2016 in Nederland belastingplichtig is. De inspecteur was zelfs van mening dat Henk al sinds 2012 in Nederland belastingplichtig is. De redenen hiervoor zijn:

Henk heeft een duurzame band met Nederland;
Henk heeft de Nederlandse nationaliteit
Er stond Henk een huis ter beschikking in Nederland (woning van zijn echtgenote);
Henk heeft een auto (met verzekering) in Nederland (gekocht in april 2016).
De kinderen van Henk (uit een eerder huwelijk) wonen in Nederland.

De Rechtbank oordeelt in 2022 dat Henk voor 2016 niet in Nederland heeft gewoond. Volgens de rechter woont Henk vanaf april 2016 in Nederland (en dus ook niet vanaf 1 januari 2016). De argumenten van de inspecteur overtuigen de Rechter hierbij niet. De rechter kijkt in deze casus naar de materiële werkelijkheid. De belastingdienst mag niet enkel kijken naar de formele kant (waar is iemand inschreven, waar ligt de woning, etc.). Steeds vaker zien wij dat rechters kijken naar de feiten en omstandigheden. Dat in dit geval de CFO in Monaco woonde doet natuurlijk niet ter zake, hoewel dit kennelijk wel de mening van de Belastingdienst kleurt.

Noot fiscaal jurist over fiscale woonplaats

Wij zien de laatste jaren steeds vaker dat de Belastingdienst onderzoeken instelt naar de feitelijke woonplaats van iemand. Belangrijkste aandachtspunten en fouten zijn:

De persoon is vaak bij zijn gezin in Nederland.
De Belastingdienst kijkt met een tunnelvisie naar de feiten.
Men is niet ingeschreven in het buitenland en heeft nog veel banden met Nederland.

Als u echt wilt emigreren, denk dan aan het volgende:

Doe een emigratie (M) aangifte.
Schrijf u zich uit in Nederland.
Zorg voor uitschrijving uit Nederland.
Knip eenvoudige bindingen met Nederland door (ziektekosten, auto, verzekeringen, lidmaatschappen, etc.).
Stop uw telefoonabonnement in Nederland.
Aanhouden van een woning (die niet extern wordt verhuurd) heeft niet direct de voorkeur (let op gebruik van de woning dat is te herleiden door gebruik gas / water / elektra / telefoon / tv / internet).
Let op gebruik van creditcards / pinbetalingen, etc.
Sociale media kan een tijdlijn weergeven.
Hou gedurende de eerste jaren een duidelijke agenda bij (waar was u, wat deed u, etc.).
Overweeg om (ook) een buitenlandse nationaliteit aan te nemen (besparen erfbelasting).
Breng uw beleggingen (bank) buiten Nederland.

Soms stuurt de Belastingdienst een vragenbrief of een informatiebeschikking met veel vragen. Deze gaan vaak over: bankafschriften, beleggingen, creditcard informatie, stortingen en opnamen, overzicht bedrijven en panden, etc. Beoordeel vanaf het begin of u de informatie moet verstrekken en schakel een specialist in.