Fiscale woonplaats directeur

De fiscale woonplaats van een persoon heeft grote fiscale gevolgen. Belasting betalen in Nederland of in ander land ! Een woonplaats onderzoek van de belastingdienst wordt steeds vaker uitgevoerd. Een dergelijk onderzoek heeft ingrijpende gevolgen en is tevens een inbreuk op de privacy van een belastingplichtige. De beoordeling van de fiscale woonplaats vindt namelijk plaats op grond van vele (persoonlijke) feiten en omstandigheden. Er wordt met name gekeken naar de duurzame band van persoonlijke aard van de persoon met Nederland. Tevens wordt er gekeken naar pingedrag, bezoek tandarts, gebruik energie in huis, telefoongegevens, reis informatie, locatie overige gezinsleden, etc.

In dit artikel beoordelen wij de casus die nu nog bij de adviseur van de Hoge Raad is ondergebracht, de uitspraak van de Hoge Raad volgt in de loop van 2025. De Rechtbank en het Gerechtshof waren het al niet met elkaar eens, dus is het nu aan de Hoge Raad. De inzet ? Is een bonus van ruim 2.000.000 euro belast in Nederland of in Monaco?

Woonplaats directeur in Monaco of Nederland?

Henk werkt sinds 2012 voor een internationaal bedrijf en woont in Monaco. Het hoofdkantoor wordt in 2016 verplaatst naar Nederland. Henk ontvangt begin 2016 een bonus van ruim 2.000.000 euro. Henk is van mening dat hij sinds april 2016 (na ontvangst bonus) in Nederland woont (en dus niet eerder). Volgens de Rechtbank  Zeeland West Brabant d.d. 21 april 2022 (ECLI:NL:RBZWB:2022:2156) woonde Henk in 2016 niet in Nederland. Het Gerechtshof 's Hertogenbosch kwam op 10 juli 2024 (ECLI:NL:GHSHE:2024:2230) tot een ander oordeel, Henk woonde in geheel 2016 in Nederland omdat hij ook voor de verhuizing naar Nederland een duurzame band van persoonlijke aard met Nederland zou hebben.  De advocaat Generaal (Parket Hoge Raad) geeft op 25 april 2025 een uitgebreide toelichting op het woonplaatsbegrip en het open karakter van artikel 4 AWR (ECLI:NL:PHR:2025:500) . Bij discussie over de woonplaats en een mogelijke woonplaats in 2 landen moet de tiebreaker regel uitleg geven. Er wordt in deze casus met name gekeken naar de duurzame band met Nederland (Zie ook Hoge Raad 9 juni 2023 ECLI:NL:HR:2023:873). Al met al zal de fiscale woonplaats discussie altijd een feitelijke beoordeling zijn, deskundig advies (en hierna handelen en leven) is essentieel.

Fiscale woonplaats van een directeur van een internationaal concern, de feiten 

In deze zaak stond wederom de fiscale woonplaats centraal. In dit geval ging het om een een bestuurder van een internationaal concern. Deze bestuurder woonde tot eind 2015 in Monaco, maar verhuisde in 2016 terug naar Nederland.

In geschil is of hij al per 1 januari 2016 als inwoner van Nederland moet worden aangemerkt, of pas vanaf 18 april 2016, het moment waarop hij zich formeel in Nederland vestigde. De fiscale inzet is hoog: in de eerste maanden van 2016 ontving belanghebbende ruim € 2,3 miljoen aan looninkomsten. Indien hij toen al inwoner van Nederland was, is hij daarover volledig belastingplichtig. Daartegenover staat dat hij dan ook recht heeft op aftrek van een aanzienlijke persoonsgebonden post in verband met afgekochte alimentatie.

Waarom het Hof oordeelt dat hij inwoner is van Nederland

Het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch oordeelde dat belanghebbende vanaf 1 januari 2016 in Nederland woonde. Het Hof baseerde dit op de volgende feiten:

• Hij beschikte over een woning in Nederland die hem ter beschikking stond;
• Hij verbleef in de eerste maanden van 2016 meer dagen in Nederland (48) dan in Monaco (44);
• Zijn echtgenote en vier kinderen woonden in Nederland;
• Hij had de Nederlandse nationaliteit;
• Zijn werk werd vanaf dat moment in Nederland uitgeoefend;
• Hij was vanaf 18 april 2016 formeel inwoner van Nederland.

Belangrijk daarbij is dat volgens het Hof niet vereist is dat Nederland het middelpunt van het maatschappelijk leven vormt, of dat de band met Nederland sterker is dan met een ander land. Zelfs als sprake is van een band met meerdere landen, kan sprake zijn van een dubbele woonplaats.

De conclusie van de Advocaat-Generaal: een herijking is niet nodig

Belanghebbende klaagt in cassatie dat het woonplaatsbegrip in art. 4 AWR te vaag en onvoorzienbaar is geworden. Hij pleit voor een helderder en strikter normenkader. De Advocaat-Generaal (A-G) R.J. Koopman verwerpt dit betoog en stelt dat:

• De wetgever bewust voor een open norm heeft gekozen (“naar de omstandigheden beoordeeld”);
• De norm biedt ruimte voor maatwerk en aansluiting bij de werkelijkheid;
• Pogingen tot codificatie of een ‘vuistregelencatalogus’ zijn in het verleden overwogen, maar terecht niet doorgevoerd;
• De mogelijkheid van een dubbele woonplaats past bij dit systeem en is sinds 1927 erkend in de jurisprudentie;
• In grensgevallen biedt een belastingverdrag met tiebreakerbepaling vaak een oplossing – hoewel dat in deze zaak ontbreekt omdat Nederland geen verdrag heeft met Monaco.

De A-G benadrukt dat het huidige systeem goed functioneert en geen aanleiding geeft tot herziening. De open norm maakt het mogelijk recht te doen aan individuele gevallen, ook in een dynamische en internationale samenleving.

Vertrouwens- en gelijkheidsbeginsel: klachten falen

De A-G verwerpt ook de overige klachten van belanghebbende:

• Van gewekt vertrouwen door de Belastingdienst is geen sprake;
• De situatie van belanghebbende is niet vergelijkbaar met die van andere bestuurders waarop hij zich beroept.
  

Slotbeschouwing: bevestiging van de bestaande lijn

De conclusie van de A-G bevestigt de bestaande lijn: het fiscale woonplaatsbegrip blijft een open norm die naar omstandigheden wordt ingevuld. Voor uitzonderlijke gevallen – zoals een dubbele woonplaats – biedt de jurisprudentie voldoende houvast. Een vaste lijst of strakke vuistregel zou eerder tot rechtsverharding dan rechtszekerheid leiden. Voor belanghebbenden met complexe internationale situaties blijft het zaak om hun feiten goed te documenteren. Denk aan verblijfspatronen, gezinssituatie, werk, woning en persoonlijke bindingen.
Wilt u weten hoe dit voor u uitpakt? De fiscale woonplaats is van groot belang voor de inkomstenbelasting, schenk- en erfbelasting en sociale verzekeringen. Twijfelt u over uw fiscale woonstatus of die van uw cliënten? Wij adviseren u graag – ook in complexe, grensoverschrijdende gevallen. Neem gerust contact met ons op.