Koepelvrijstelling in de omzetbelasting

Koepelvrijstelling voor door groepering aan leden uitgevoerde schoonmaakdiensten

Advocaat-generaal Kokott geeft op 10 juli 2025 het Hof van Justitie in overweging om schoonmaakdiensten door een tweetal organisaties aan hun leden onder de toepassing van  de BTW-vrijstelling van art. 132 lid 1 onderdeel f BTW‑richtlijn te laten vallen.

Wat houdt de koepelvrijstelling in?

De koepelvrijstelling, artikel 11, lid 1 letter u Wet OB, regelt dat een organisatie die meerdere kleinere organisaties overkoepelt vrijgesteld kan zijn van het betalen van btw over bepaalde diensten die zij levert aan haar leden of aangesloten organisaties. Dit is bedoeld om te voorkomen dat de btw als een soort belasting op belasting wordt geheven, vooral in situaties waarbij de koepelorganisatie geen commerciële doeleinden nastreeft maar slechts ondersteunende taken verricht voor haar leden.

De koepelvrijstelling zorgt ervoor dat koepelorganisaties die veelal werken in het belang van hun leden (bijvoorbeeld stichtingen, verenigingen, vakbonden of andere maatschappelijke organisaties) niet belast worden met btw over hun ondersteunende diensten. Dit voorkomt dat ze meer kosten moeten doorberekenen aan hun leden, wat de werking van de organisatie ten goede komt.

Wie komt in aanmerking voor de koepelvrijstelling?

Om in aanmerking te komen voor deze vrijstelling, moet de koepelorganisatie aan verschillende voorwaarden voldoen, zoals:

1. De koepel moet een non-profitorganisatie zijn of een organisatie zonder winstoogmerk die activiteiten verricht die een algemeen belang dienen.
2. De vrijstelling geldt uitsluitend voor de levering van diensten die de koepelorganisatie verricht voor haar leden of aangesloten organisaties.
3. De geleverde diensten moeten in wezen worden gebruikt voor de doeleinden van de leden en mogen geen commerciële winstoogmerk hebben.

Conclusie Advocaat-Generaal Kokott inzake koepelvrijstelling

Advocaat-generaal J. Kokott heeft op 10 juli 2025, nummer nr. C-379/24, nr. C-380/24  geconcludeerd dat toepassing van de koepelvrijstelling ook kan gelden voor schoonmaakdiensten die door twee Spaanse koepelorganisaties worden verleend aan ziekenhuizen en onderwijsinstellingen zolang deze diensten een direct en exclusief verband houden met de vrijgestelde activiteiten van de leden van de koepel.

De zaak die Advocaat-Generaal Kokott behandelt, heeft betrekking op schoonmaakdiensten die door twee Spaanse koepelorganisaties, Agrupació de Neteja Sanitària (ANS) en Educat Serveis Auxiliars (ESA), worden verleend aan ziekenhuizen en onderwijsinstellingen. Deze organisaties bieden schoonmaakdiensten aan hun leden, die actief zijn in de gezondheidszorg en het onderwijs. De vraag was of deze schoonmaakdiensten onder de koepelvrijstelling vallen.

Advocaat-Generaal Kokott concludeert dat de koepelvrijstelling ook van toepassing kan zijn op dergelijke schoonmaakdiensten. Samengevat geeft Kokott het Hof van Justitie in overweging:

• De koepelvrijstelling is van toepassing op diensten die door een koepelorganisatie aan haar leden worden verleend, zolang deze diensten direct en exclusief verband houden met de vrijgestelde activiteiten van de leden.
• De schoonmaakdiensten die ANS en ESA leveren, zijn essentieel voor de uitvoering van de vrijgestelde activiteiten van de leden en kunnen dus onder de koepelvrijstelling vallen.
• Het is belangrijk dat de diensten niet als commerciële diensten worden beschouwd, maar als noodzakelijke ondersteuning voor de vrijgestelde activiteiten van de leden.
• De toepassing van de vrijstelling leidt niet tot een verstoring van de mededinging, zolang de diensten in overeenstemming zijn met wat normaal wordt ingekocht voor de vrijgestelde activiteiten.

Noot fiscaal jurist inzake koepelvrijstelling

De koepelvrijstelling, zoals geregeld in artikel 11, lid 1, letter u van de Wet OB 1968, kan volgens Kokott inderdaad van toepassing zijn op schoonmaakdiensten die door een koepelorganisatie aan haar leden worden geleverd, mits deze diensten noodzakelijk zijn voor de uitvoering van de vrijgestelde activiteiten van de leden. Kokott merkt wel op dat de situatie anders kan zijn als de vrijstelling oneigenlijk wordt toegepast. Het Hof van Justitie zal zich hier ongetwijfeld over uitspreken.

Ook de kennisgroep van de belastingdienst heeft gekeken naar de doorbelasting kostenopslag binnen samenwerkingsverbanden (zie KG210:2023:1).

Heeft u vragen over omzetbelasting binnen samenwerkingsverbanden of bij deels vrijgestelde prestaties? Neem gerust contact met ons op.