Navorderingsaanslag en kenbare fout

De Belastingdienst kan een navorderingsaanslag opleggen als sprake is van een nieuw feit (artikel 16 AWR). Dit is ter bescherming van een belastingplichtige. Een strafrechtelijk onderzoek kan een nieuw feit opleveren, maar natuurlijk ook een boekenonderzoek. De optie om een navorderingsaanslag op te leggen verloopt na 5 jaar (te vermeerderen met uitstel termijn) en soms na 12 jaar (buitenland situatie). Navordering is dus mogelijk maar is wel gebonden een keurige en strikte regels (die niet altijd even duidelijk zijn).

De meeste discussie bij rechters zal plaatsvinden over "is er een nieuw feit" en "is er sprake van een kenbare fout". Bij kwade trouw is een nieuw feit dan weer niet nodig. Voldoende regels voor gedoe derhalve. In dit artikel kijken we verder naar "de kenbare fout". De aanleiding voor "de kenbare fout" was een procedure bij de rechtbank waarbij een belastingplichtige bij aftrekbare hypotheekrente 3.000.000 euro had ingevoerd in plaats van (de betaalde) 3.000 euro. De rechter oordeelde toen dat navordering niet kon plaatsvinden. In navolging op deze uitspraak is de wet aangepast.

Belangrijke begrippen bij navordering

• nieuw feit: feit dat de inspecteur bij de eerste aanslag niet kende nog kon kennen. Dus geen nieuw feit dan geen navordering, tenzij de belastingplichtige te kwade trouw is.
• kwade trouw: opzet van de belastingplichtige om de inspecteur om de tuin te leiden door opzettelijk een onjuiste of onvolledige aangifte in te dienen. De bewijslast hiervoor rust bij de belastingdienst.
• kenbare fout: een door de inspecteur gemaakte fout (bijvoorbeeld een systeem fout of rekenfout) waardoor de aanslag te laag is vastgesteld. Zo'n foutje moet voor de belastingplichtige (of zijn adviseur) redelijkerwijs kenbaar zijn, de memorie van toelichting noemt hierbij als vuistregel dat bij een verschil van 30% of meer de fout redelijkerwijs kenbaar is geweest.

De kenbare fout bij een navorderingsaanslag

Navordering kan plaatsvinden als ten gevolge van een fout de aanslag achterwege is gelaten of ten gevolge van een fout een belastingaanslag te laag is vastgesteld, hetgeen de belastingplichtige redelijkerwijs kenbaar is (de belastingplichtige wist het of had het kunnen weten). Hiervan wordt in elk geval geacht sprake te zijn als de te weinig geheven belasting ten minste 30% van de verschuldigde belasting bedraagt (zie artikel 16 lid 2 onderdeel c AWR). Niet elke fout van de Belastingdienst die kenbaar is bij de belastingplichtige (of diens adviseur) komt in aanmerking voor navordering. De regeling is bedoeld voor vergissingen en niet voor beoordelingsfouten. Bij een pleitbaar standpunt (en een aanslag die conform de aangifte is opgelegd) is navordering dus niet mogelijk. De kennisgroep van de Belastingdienst heeft hierover in 2022 ook een standpunt ingekomen (KG:206:2022:5)

In de woorden van onze wetgever is sprake van een kenbare fout als de belastingplichtige klip en klaar (in één oogopslag) heeft kunnen zien dat de aan hem of haar opgelegde aanslag te laag is. De Hoge Raad heeft op 15 juni 2018 (ECLI:NL:HR:2018:797) heeft hier een toelichting op gegeven. Het moet gaan om een schrijf-, intoets-, reken-, of overnamefout, (zie het oude tikfouten arrest) derhalve een heldere misslag die bij de belastingdienst is ontstaan (binnen het collegiale of computerproces). Als voorbeeld, hypotheekrente van 2.000.000 is getypt en dit is in werkelijkheid 20.000 euro. De aanslag is tenminste 30% te laag, het maakt dan niet uit of de belastingplichtige de fout heeft gezien of niet, er komt sowieso een navorderingsaanslag in de bus.

Als de kwade trouw is veroorzaakt door de adviseur dan mag dit aan belastingplichtige worden toegerekend (aldus het Gerechtshof Arnhem Leeuwarden d.d. 11 augustus 2020 (ECLI:NL:GHARL:2020:6421)

Wat valt niet onder een kenbare fout

Er is erg veel jurisprudentie over de kenbare fout. Wat valt niet onder de kenbare fout (aldus de rechter)? 

1. Een beoordelingsfout van de inspecteur valt niet onder de kenbare fout. Herstel van een zelf gemaakte beoordelingsfout is niet mogelijk via een navorderingsaanslag.
2. Verwijtbaar onjuiste beoordeling: ook bij dergelijke situaties is navordering niet mogelijk, dit lijkt redelijk op ad 1.
3. Aanslag te laag maar wellicht juist. De Hoge Raad heeft op 27 juni 2014 (ECLI:NL:HR:2024:1528) aangegeven dat navordering niet mogelijk is indien de belastingplichtige in redelijkheid kon denken dat de aanslag - hoewel te laag - niettemin op juiste gronden is vastgesteld.

Noot fiscaal jurist inzake een kenbare fout

Er kan snel discussie ontstaan over "foutje" en over "wanneer wist ik dit, dus is de fout kenbaar". Het kennisgroep standpunt uit 2022 geeft hierover wel een toelichting.  Bij een beoordelingsfout is navordering niet mogelijk. De begrippen "fout" en "kenbaar" moeten - aldus de kennisgroep, apart van elkaar en dus volledig zelfstandig worden beoordeeld. De inspecteur moet binnen 3 jaar na de aangifte een aanslag opleggen, dit kan hij niet herstellen via een navorderingsaanslag. Een aanslag die volgens het computersysteem wordt beoordeeld kan wel via een navordering gecorrigeerd worden, als er vragen zijn gesteld - door de inspecteur- kan dit anders liggen. Ook als de inspecteur het knopje "uitwerpen aangiften" heeft uitgezet kan er discussie ontstaan. Bij een heldere typefout kan de inspecteur navorderen, bij een beoordelingsfout echter niet. Bij een pleitbaar standpunt gaat in ieder geval de boete vaak in de prullenbak en veelal ook de navorderingsaanslag.

Al met al, laat u adviseren door een specialist als u een navorderingsaanslag zou ontvangen. Wij zijn u graag van dienst, stuur ons gerust een e-mail voor een vrijblijvende offerte.

Bron navorderingsaanslag en kenbare fout

Kennisgroep standpunt KG:206:2022:6

Gerechtshof Arnhem - Leeuwarden over kenbare fout: ECLI:NL:GHARL:2021:1678
Rechtbank Noord-Nederland over nieuw feit: ECLI:NL:RBNNE:2021:737
Rechtbank Gelderland over kwade trouw: ECLI:NL:RBGEL:2021:3254
Gerechtshof 's-Hertogenbosch over kwade trouw en kenbare fout: ECLI:NL:GHSHE:2021:2006
Gerechtshof Arnhem - Leeuwarden over heffingskorting: ECLI:NL:GHARL:2021:9529