Echtscheidingstestament

Een echtscheiding is een ingrijpende gebeurtenis die veel veranderingen met zich meebrengt, zowel emotioneel als juridisch. Een belangrijk aspect dat vaak over het hoofd wordt gezien, is de nalatenschap. Door een echtscheidingstestament op te stellen wordt voorkomen dat bij een overlijden vermogen naar de ex-partner gaat. Eveneens wordt voorkomen dat het vermogen dat is nagelaten aan bijvoorbeeld uw kind, bij een onverhoopt overlijden van het desbetreffende kind, naar uw ex-partner gaat. Het antwoord ligt in een echtscheidingstestament.

Let erop

• Een ex partner heeft erfrechtelijke rechten zolang de echtscheiding nog niet officieel is uitgesproken en ingeschreven in het register van de burgerlijke stand (artikel 1:149 BW).
• Pas uw testament tijdens een echtscheidingsprocedure, soms duurt een echtscheidingsprocedure erg lang.
• Zonder testament blijft u partner erfgenaam tot het moment dat u formeel bent gescheiden.
• Bekijk ook uw levensverzekeringen, lijfrentepolissen en pensioenpolissen.
• Zet mogelijke overlijdensrisico verzekeringen stop of pas deze aan.

Wat is een echtscheidingstestament?

Een echtscheidingstestament is een speciaal soort testament dat wordt opgesteld na een scheiding of tijdens het proces van scheiden. Het doel is om uw nalatenschap zo te regelen dat uw kinderen de enige erfgenamen zijn en uw ex-partner geen aanspraak kan maken op uw vermogen.

Dit testament biedt een aantal belangrijke voordelen:

1. Onterven van de ex-partner: u kunt expliciet bepalen dat uw ex-partner geen recht heeft op uw erfenis.
2. Tweetrapsmaking: dit voorkomt dat uw nalatenschap via uw kinderen uiteindelijk bij uw ex-partner terechtkomt;

Bepalingen in het echtscheidingstestament

Het echtscheidingstestament moet een aantal bepalingen bevatten

1. Echtscheidingsclausule: een echtscheidingsclausule is belangrijk, hierin staat dat alle beschikkingen ten gunste van de echtgenoot vervallen indien een scheidingsprocedure aanhangig is of als de echtgenoten duurzaam uit elkaar gaan. Deze bepaling zorgt ervoor dat zolang de echtscheiding nog niet formeel is afgerond de toekomstige ex geen aanspraak kan maken op de nalatenschap.
2. Ontbinding bij echtscheiding: neem een clausule op waarin staat bij een echtscheiding het testament wordt geinterpreteerd alsof de ex partner voor de erflater is overleden (artikel 4:52 BW)
3. Voogdijregeling: bij minderjarige kinderen moet de voogdij expliciet worden geregeld.
4. Bewind en beheer: zeker bij minderjarige kinderen (erfgenamen) of mogelijke conflicterende belangen met de ex partner is bewindvoering over de erfenis van belang.
5. Uitsluitingsclausule: voorkomt dat de erfenis in een (toekomstige) gemeenschap van goederen van een kind komt te vallen.
6. Tweetrapsmaking: als u formeel bent gescheiden kan het vermogen nog bij uw ex terecht komen. Als na uw echtschieding uw kinderen erfen en de kinderen (of het kind) komt te overlijden (ongehuwd en kinderloos) dan kan uw ex erven via uw kind. Volgens de wet erven in dat geval de ouders van het kind en eventuele broers/ zussen. Een beproefd testamentair middel om dit te voorkomen is de tweetrapsmaking. Bij een tweetrapsmaking beschikt de erflater in feite 2 keer over zijn nalatenschap in één akte. In eerste instantie (eerste trap) erft het kind, daaraan wordt de voorwaarden verbonden dat wat het kind erft bij diens overlijden niet naar uw ex partner mag gaan. Komt dit toch voor dan komt de tweede trap in beeld. Het resterende vermogen van uw kind valt terug in uw nalatenschap en gaat naar een door u in het testament aangewezen andere erfgenaam (bijvoorbeeld uw andere kind, kleinkind of familie lid). U regeert als erflater over uw graf geen om te zorgen dat uw ex partner niet kan toe-eigenen via de kinderen. Voor deze bepaling gelden strikte voorwaarden en spelregels.
7. Ontzegging ouderlijk vruchtgenot: Na een echtscheiding wil men meestal niet dat de ex partner profiteert van de inkomsten uit de erfenis van het kind. Het vruchtgenot moet dus via dit testament aan de ex partner worden ontzegt.

Waarom is een echtscheidingstestament belangrijk?

Na een scheiding wilt u er zeker van zijn dat uw kinderen goed verzorgd zijn en dat uw vermogen niet onbedoeld bij uw ex-partner terechtkomt. Een echtscheidingstestament biedt deze zekerheid door duidelijke afspraken te maken over de verdeling van uw nalatenschap. Dit testament kan al worden opgesteld terwijl u nog getrouwd bent, zodat u voorbereid bent op alle mogelijke scenario's. 

Relevante jurisprudentie

Er zijn verschillende rechtszaken geweest waarin het belang van een goed opgesteld echtscheidingstestament duidelijk naar voren komt. Een voorbeeld is een zaak waarin een man tijdens de scheidingsprocedure overleed zonder een aangepast testament (zie hiertoe Rechtbank Midden Nederland d.d. 24 juli 2024 ECLI:NL:RBMNE:2024:5055) . Zijn ex-partner erfde hierdoor een aanzienlijk deel van zijn vermogen, ondanks dat dit niet zijn wens was . Dit benadrukt het belang van tijdig een echtscheidingstestament opstellen om dergelijke situaties te voorkomen.

Een andere zaak betrof een vrouw die haar ex-partner had onterfd, maar geen tweetrapsmaking had opgenomen in haar testament. Toen hun gezamenlijke kind overleed, erfde de ex-partner alsnog via het kind. Dit toont aan hoe belangrijk het is om alle juridische mogelijkheden te benutten om uw wensen te waarborgen.

Als uw kind een deel van uw vermogen zou erven kan de ex partner verzoeken om de kinderalimentatie te verlagen, dit is ook aan de orde geweest in een procedure bij het Gerechtshof Arnhem Leeuwarden d.d. 24 december 2019 (ECLI:NL:GHARL:2019:11224). Via bewind had dit kunnen worden voorkomen.

Noot fiscaal jurist inzake echtscheidingstestament

Het is raadzaam een echtscheidingstestament op te stellen als u door een scheiding gaat of uw testament spoedig aan te passen indien u al door de scheiding heen bent. Het biedt bescherming voor uw eventuele kinderen en zorgt ervoor dat uw nalatenschap precies wordt verdeeld zoals u dat wilt. Zijn er vragen? Mail ons gerust