Afgekocht pensioen DGA en echtscheiding

Na echtscheiding heeft de partner van een DGA in beginsel recht op de helft van het tijdens het huwelijk opgebouwde ouderdomspensioen. Daarnaast heeft de partner recht op "bijzonder nabestaanden pensioen". Dit betreft het pensioen als de DGA na de echtscheiding komt te overlijden. In het convenant wordt soms afgezien van pensioenverevening van de door de DGA opgebouwde pensioenrechten, vaker is er sprake van een discussie.

Advocaten leggen dit nog steeds (soms) onduidelijk vast in het convenant. Het moet in het convenant helder zijn dat zowel van het ouderdompspensioen als van het bijzondere nabestaanden pensioen wordt afgezien, dit moet in twee bepalingen apart worden vastgelegd.

Sinds 2017 is de opbouw van pensioen in eigen beheer niet meer mogelijk. De meeste pensioenen zijn omgezet of afgekocht. Bij echtscheidingen komt de advisering van jaren geleden echter nogal eens in beeld. In dit artikel een procedure over dwaling bij een DGA pensioen. Bij de afkoop gaan latente afspraken van de partner verloren.  

• Van belang is dit verband is de Wet pensioenverevening bij scheiding (artikel 3a lid 6) : "De aanspraak op partnerpensioen ten behoeve van de echtgenoot van een directeur-grootaandeelhouder kan zonder toestemming van die echtgenoot niet bij overeenkomst tussen de directeur-grootaandeelhouder en het uitvoeringsorgaan of de werkgever worden verminderd.

In de procedure die we hier bespreken is de partner akkoord gegaan, edoch is zij van mening dat sprake is van dwaling.

Afkoop pensioen en dwaling ex partner

De afkoop van een DGA pensioen en/of omzetting van een pensioen in eigen beheer in een ODV geeft vaak gezeur bij een echtscheiding. Vaak wordt de positie van de partner van de DGA door deze afkoop of omzetting slechter en komt dit bij een echtscheiding op het bordje van de advocaat. Bij een echtscheiding zal de partner nog een goed kijken naar de afkoop en de communicatie en vastlegging op dat moment. Om gezeur te voorkomen had de partner destijds moeten meetekenen, de praktijk is echter weerbarstig, waardoor de partner soms niet heeft meegetekend. In dit artikel een procedure bij de rechtbank over een dergelijke situatie.

De Complexiteit van Pensioenafkoop bij Echtscheiding

De uitfasering van het pensioen in eigen beheer heeft veel aandacht gekregen, vooral vanwege de impact op de financiële positie van de partner bij echtscheiding. Een recente uitspraak van Rechtbank Midden-Nederland belicht de problematiek rondom de afkoop van pensioen in eigen beheer bij echtscheidingen. De casus toont aan dat de afkoop van het pensioen in eigen beheer of de omzetting ervan in een oudedagsverplichting de positie van de partner kan verslechteren. Dit vereist dat de partner expliciet instemt met dergelijke beslissingen, hoewel dit in de praktijk niet altijd gebeurt.

In de besproken zaak voerde de ex-partner aan dat zij bij de afkoop van het pensioen had gedwaald omdat zij niet adequaat was geïnformeerd. De rechtbank oordeelde echter dat er geen sprake was van dwaling, aangezien de afkoop zelf de vrouw niet benadeelde en zij een eigen verantwoordelijkheid had om zich te laten informeren. De feiten

• Partijen zijn in 2001 gaan samenwonen.
• Partijen zijn in 2009 gehuwd.
• De man verzorgde de financiën de vrouw was hierbij niet betrokken.
• Beide partijen hebben een goede opleiding gevolgd.
• In 2017 wordt - in overleg met partijen en de accountant - besloten om het pensioen in eigen beheer af te kopen.
• Beide partijen tekenen de benodigde formulieren en notulen voor akkoord.
• In de loop van 2021 wordt besloten om te gaan scheiden.

Deze situatie onderstreept het belang van duidelijke communicatie en advisering bij de afkoop van pensioenen in eigen beheer, vooral in het licht van de bescherming van de niet-ondernemende partner. De afwezigheid van een compensatieovereenkomst in deze casus roept vragen op over de bescherming van de rechten van de partner, wat een belangrijk aandachtspunt is voor toekomstige gevallen.

Aandachtspunten bij afkoop pensioen en echtscheiding

• Partnerbescherming: Het is cruciaal dat de partner van de DGA betrokken wordt bij het advies en instemt met de afkoop of omzetting van het pensioen in eigen beheer om hun financiële positie te beschermen.
• Informatie en Advies: De noodzaak voor adequate informatievoorziening en advisering aan de partner over de gevolgen van de afkoop of omzetting van het pensioen.
• Compensatieovereenkomsten: Het belang van het sluiten van compensatieovereenkomsten om de partner te compenseren voor het verlies van rechten, zoals nabestaandenpensioen en een deel van het ouderdomspensioen.
• Eigen verantwoordelijkheid: De uitspraak benadrukt de eigen verantwoordelijkheid van partners om zich te laten informeren over de consequenties van de afkoop.
• Juridische duidelijkheid: De noodzaak voor juridische duidelijkheid over de positie van de partner bij afkoop van pensioen in eigen beheer, met name bij echtscheiding.
• Controle van de overeenkomsten: Het is raadzaam om bestaande compensatieovereenkomsten te controleren op dekking en duidelijkheid, vooral in het geval van een echtscheiding.
• Deze casus illustreert de complexiteit van pensioenafkoop bij echtscheiding en het belang van zorgvuldige overweging van de rechten en bescherming van beide partners.
• Nadeel: afkoop van pensioen wil nog niet zeggen dat de vrouw is benadeeld, immers er komt bij afkoop ook een bedrag vrij. Als onduidelijk is waar dit bedrag is gebleven is het vaak aannemelijk dat het in de huishouding is opgemaakt.

Noot fiscaal jurist inzake echtscheiding DGA

Het verweer van de vrouw over benadeling en "ik wist het niet" zien wij in de praktijk vaker, soms ook terecht omdat tijdens het huwelijk - als het goed gaat - veel stukken blind (en zonder eigen adviseur) worden getekend. Dit zal ook gelden voor het formulier inzake de afkoop van het pensioen. De partner moet echter wel worden beschermd en het is mede daarom raadzaam om in dergelijke situaties een eigen adviseur van de vrouw in te schakelen. De rechtbank stelt vast dat het pensioen correct is afgekocht waarbij beide partijen een krabbel hebben gezet. In dit geval stelt de rechtbank vast dart de vrouw - onder de gegeven omstandigheden - onvoldoende aannemelijk heeft gemaakt dat sprake is of was van dwaling (een feitelijke beoordeling). De vrouw had zich - aldus de rechterbank - moeten laten informeren als zij de consequenties niet kon overzien. In de onderhavige procedure is vermoedelijk geen compensatieovereenkomst opgesteld, dit zou wel wenselijk zijn. De stelling van de rechtbank dat de vrouw niet is benadeeld kan ik niet begrijpen.

Het is van cruciaal belang dat bij een afkoop of omzetting van een pensioen in eigen beheer een tijdlijn wordt gemaakt. Hierbij moet alle relevante correspondentie (en emails) op tafel komen. Op een dergelijke wijze kan het feitencomplex goed in beeld worden gebracht.

Heeft u vragen over echtscheidingen bij ondernemers of een DGA? Stuur gerust een e-mail aan onderstaande specialisten.