Erfbelasting overlijdensrisicoverzekering

Erfbelasting is een belasting die wordt geheven over een ontvangen erfenis. In sommige gevallen geldt dit ook voor een uitkering uit een overlijdensrisicoverzekering (ORV). De Belastingdienst beschouwt deze uitkering in bepaalde situaties namelijk als onderdeel van de erfenis, waardoor erfbelasting verschuldigd kan zijn. In dit artikel wordt hier verder op ingegaan en wordt beschreven hoe je eventueel erfbelasting kan voorkomen.

Overlijdensrisicoverzekering en belastingen

Een overlijdensrisicoverzekering is een levensverzekering die een bedrag uitkeert aan nabestaanden bij overlijden. Levensverzekeringen zijn een verzameling verzekeringen waarbij de verzekerde een uitkering ontvangt als een bepaalde situatie zich voordoet, bijvoorbeeld als jij of je partner overlijdt. Een overlijdensrisicoverzekering zorgt ervoor dat nabestaanden een geldbedrag ontvangen als de verzekerde binnen de looptijd van de verzekering overlijdt. Je bepaalt zelf welk bedrag je wilt verzekeren en tot welke leeftijd de verzekering geldig is.

Bij deze verzekering zijn er drie belangrijke rollen:

• de verzekeringsnemer;
• de verzekerde; en
• de begunstigde.

De verzekeringsnemer is degene die de verzekering afsluit. De verzekerde is de persoon op wiens leven de verzekering is gebaseerd. Als deze persoon overlijdt, ontvangen de nabestaanden een uitkering. De begunstigde is degene die dit bedrag krijgt uitgekeerd. Dit is vaak de partner, maar kan ook een kind of een andere aangewezen persoon zijn.

Betaalde de verzekerde zelf (een deel van) de premie uit zijn eigen vermogen? Dan betaalt degene die de uitkering krijgt erfbelasting. Hieronder worden diverse situaties weergegeven die aan de orde kunnen komen en die de fiscale gevolgen van bepaalde keuzes laten zien.

Overlijden, levensverzekering en belastingheffing

Wanneer iemand een levensverzekering afsluit op zijn leven en diegene benoemt zijn partner als begunstigde, dan verkrijgt de begunstigde de uitkering uit die levensverzekering. De begunstigde verkrijgt niet krachtens erfrecht, zodat niet op grond van art. 1 SW erfbelasting kan worden geheven. De fictie van art. 13 SW voorkomt dat op deze wijze erfbelasting wordt bespaard.

Artikel 13 SW is van toepassing op al wat ten gevolge van of na het overlijden van een erflater krachtens levensverzekering of derdenbeding wordt verkregen, voor zover de verkrijging kan worden toegerekend aan een onttrekking aan het vermogen van de erflater. Onttrekkingen zijn in dit verband in ieder geval premies en koopsommen.

Gemeenschap van goederen en overlijdensrisicoverzekering

Wanneer je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt en is dat in gemeenschap van goederen kan kun je erfbelasting niet voorkomen. Jullie vermogen is altijd van jullie samen.

Tot 1 januari 2018 ontstond bij het aangaan van een huwelijk automatisch een algemene gemeenschap van goederen. Dit hield in dat dat alle bezittingen en schulden van voor en tijdens het huwelijk gemeenschappelijk werden. Hierdoor wordt de premie voor de helft onttrokken aan het vermogen van de erflater, wat betekent dat ook over de helft van de overlijdensrisicoverkering  uitkering erfbelasting is verschuldigd.

Beperkte gemeenschap van goederen en overlijdensrisicoverzekering

Vanaf 1 januari 2018 ontstaat bij het aangaan van een huwelijk een beperkte gemeenschap van goederen. Er ontstaat dan alleen een gemeenschappelijk vermogen voor bezittingen en schulden die zijn ontstaan tijdens het huwelijk en bezittingen en schulden die voorafgaand het huwelijk al gezamenlijk eigendom waren.  Vermogensbestanddelen die voorafgaand aan het huwelijk privé waren, blijven privé.

Als de echtgenoten in een beperkte gemeenschap van goederen zijn gehuwd, hangt het van de inhoud van de beperkte gemeenschap af of de verzekeringsuitkering bij het overlijden van een echtgenoot met erfbelasting wordt belast. Bij een beperkte gemeenschap van goederen zal aan de hand van de huwelijksvoorwaarden vastgesteld moeten worden of de premie ten laste is gekomen van het gemeenschappelijke vermogen of ten laste van het privévermogen van de echtgenoot van de erflater. Bij een gemeenschap van vruchten en inkomsten wordt ervan uitgegaan dat de premie — indien niet anders is bepaald — als een huishoudschuld ten laste komt van het gemeenschappelijke vermogen. De helft van de premie is dan onttrokken aan het vermogen van de erflater.

Huwelijkse voorwaarden en overlijdensrisicoverzekering 

Als jullie huwelijkse voorwaarden of partnerschapsvoorwaarden hebben, blijft jullie vermogen gescheiden. Dit kan helpen om erfbelasting voor je partner te voorkomen. Het is daarbij belangrijk om in de voorwaarden vast te leggen uit welk vermogen de premie voor de overlijdensrisicoverzekering wordt betaald. In onderstaande hoofdstuk wordt besproken wat er in de huwelijkse voorwaarden dient te worden vastgelegd.

Koude uitsluiting

Omzeiling van heffing op grond van art. 13 SW 1956 is in de gehuwdensituatie mogelijk als in de huwelijkse voorwaardende zogenoemde koude uitsluiting bevat. In dat geval zijn gehuwden buiten elke gemeenschap van goederen gehuwd en bevatten de huwelijkse voorwaarden geen verrekenbeding. De ene echtgenoot ‘A’ kan dan op het leven van de andere ‘B’ een uitkering bedingen die bij B’s overlijden niet tot heffing leidt. Aangezien zij buiten elke gemeenschap van goederen zijn gehuwd, kunnen de verschuldigde premies slechts als privéschulden van A worden aangemerkt. A kan dan voor de bij B’s overlijden te genieten uitkering niet worden belast omdat voor de opbouw van die uitkering niets aan B’s vermogen is onttrokken.

Buiten elke gemeenschap van goederen gehuwd en overlijdensrisicoverzekering

Bij een huwelijk buiten elke gemeenschap van goederen waarbij de premie was verschuldigd door de echtgenoot van de erflater, is voor de overlijdensrisicoverzekering uitkering in beginsel geen onttrekking aan het vermogen van de erflater geweest.

Dit kan anders zijn indien de huwelijksvoorwaarden een verrekenbeding bevatten. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het beding dat bij overlijden van een van de echtgenoten verrekend zal worden alsof zij in wettelijke gemeenschap van goederen waren gehuwd. Bij een dergelijk beding wordt de helft van de tijdens de huwelijksperiode betaalde premie geacht te zijn onttrokken aan het vermogen van de erflater.

Let op, je kan dit voorkomen door aan te geven dat alsof je in wettelijke gemeenschap van goederen bent gehuwd maar met uitsluiting van de bank- en spaartegoeden.

Noot fiscaal jurist inzake erfbelasting overlijdensrisicoverzekering

Een overlijdensrisicoverzekering (OVR) is meer dan alleen een financiele bescherming voor nabestaanden, dit heeft ook fiscale gevolgen. Helaas wordt dit vaak vergeten en/of verkeerd geregeld. De premie voor een ORV is in beginsel niet aftrekbaar in box 1, soms is deze gekoppeld aan een lijfrenteverzekering, dan kan dit anders zijn. De uitkering is in principe belastingvrij maar bij een verkeerd opgezette polis of onjuiste huwelijkse voorwaarden kan dit anders zijn, zie ook dit standpunt van de kennisgroep van de Belastingdienst. Voor ondernemers moet soms de keuze worden gemaakt om de verzekering in prive of via de BV (onderneming) af te sluiten. Zijn er vragen (naar aanleiding van bovenstaande)? Neem gerust vrijblijvend contact met ons op.