Duurzaam gescheiden en een eigen woning?

Volgens de wet Inkomstenbelasting (3.111 lid 8) is het enkel mogelijk dat fiscale partners één hoofdverblijf in aanmerking mogen nemen. Dus op het moment dat man en vrouw allebei een eigen woning hebben dan moet er een keuze gemaakt worden welke woning dan als hoofdverblijf (box 1) zal dienen en welke woning tot box 3 vermogen zal behoren. Hiermee wordt beoogd te verhinderen dat partners tegelijkertijd voor twee eigen woningen hypotheekrenteaftrek zouden kunnen krijgen. In dit artikel behandelen wij een standpunt van de kennisgroep van de belastingdienst (KG:051:2025:7)

Twee huizen en fiscaal partner

Echtgenoten zijn automatisch fiscaal partner. Als beide echtgenoten niet langer op hetzelfde woonadres wonen of staan ingeschreven en een verzoek tot echtscheiding of scheiding tussen tafel en bed (door één van beide partners is ingediend) eindigt het fiscale partnerschap. Dit principe kennen we en wordt keurig gevolgd. Voor de toepassing van de eigen woning regeling is er nog een uitzondering. Fiscale partners - gehuwden niet uitgezonderd - kunnen maar 1 eigen woning hebben (hoofdverblijf). Als er meerdere hoofdverblijven zijn dan moet er er een keuze worden gemaakt, welke eigen woning is het hoofdverblijf? De slotzin van 3.111 lid 4 wet IB noemt een uitzondering "gehuwden die duurzaam gescheiden leven zijn geen fiscaal partner".

Een voorbeeld; Henk en Truus wonen in Glanerbrug  (50/50 eigendom). Truus gaat verhuizen naar Losser (voordat het verzoek tot echtscheiding is ingediend) en Henk blijft in Glanerbrug wonen. Henk en Truus blijven elkaars fiscale partner. Dus moet er worden gekozen omtrent het hoofdverblijf (Losser of Glanerbrug). Hierop geldt dus een uitzondering. De woning in Glanerbrug blijft voor 50% een eigen woning voor Henk. Truus kan haar aandeel (50%) in die woning ook aangeven als eigen woning. De tweejaarstermijn heeft verder geen invloed.

Duurzaam gescheiden leven met twee eigen woningen

Op het moment dat het niet meer loopt tussen partners dan eindigt het fiscaal partnerschap van de echtgenoten niet automatisch als zij niet meer op hetzelfde adres staan ingeschreven. Het fiscaal partnerschap van echtgenoten eindigt als zij niet meer op hetzelfde woonadres in de gemeenschappelijke basisadministratie staan ingeschreven én verzoek tot echtscheiding of scheiding van tafel en bed is ingediend bij de rechter.

Volgens artikel 3.111 lid 4 Wet IB 2001 is het mogelijk om bij scheiding of uit elkaar gaan zijn eigendomsaandeel in de woning nog voor ten hoogste twee jaar (lees: tweejaarstermijn) na het verlaten van de woning onder voorwaarden aanmerken als eigen woning.

Kennisgroep belastingdienst inzake duurzaam gescheiden leven en eigen woning

De vraag die aan de kennisgroep van de Belastingdienst is gesteld is het volgende:

• “Geldt de tweejaarstermijn ook voor artikel 3.111 lid 8 Wet IB 2001 zodat duurzaam gescheiden levende echtgenoten slechts gedurende deze twee jaar ieder een andere woning als hoofdverblijf kunnen aanmerken?”[1]

Uit jurisprudentie blijkt: ‘Van duurzaam gescheiden levende echtgenoten is sprake als ieder van de echtgenoten afzonderlijk zijn eigen leven leidt als ware hij niet met de ander gehuwd, en deze toestand door de echtgenoten, althans door een van hen, als bestendig is bedoeld (HR 11 juni 2010, ECLI:NL:HR:2010:BL7267)’. Dit moet blijken uit de feitelijke omstandigheden.