DGA voldoet boeterente aan eigen BV, aftrekbaar?

Op 17 november 2023 heeft de Hoge Raad uitspraak gedaan in een zaak waarbij de vraag centraal stond of de boeterente aan een eigen B.V. in verband met het oversluiten van een eigenwoningschuld aftrekbaar is van de inkomstenbelasting. De Hoge Raad heeft geoordeeld dat de boeterente aftrekbaar is, mits sprake is van een zakelijke rente. De Hoge Raad heeft de zaak terugverwezen naar het Hof Amsterdam, omdat er nog onduidelijkheid bestaat op de vraag of sprake is van het oversluiten van een eigenwoningschuld.

Tijdens de behandeling van de zaak zijn met name twee fiscale begrippen relevant, te weten:

• Betaalde boeterente;
• Vooruitbetaalde rente.

Hypotheek bij eigen BV als DGA, wat zijn de voorwaarden?

Wanneer een directeur-grootaandeelhouder (DGA) een hypotheek afsluit bij zijn eigen BV voor de aankoop van een eigen woning, zijn er verschillende fiscale voorwaarden en aandachtspunten waar rekening mee gehouden moet worden. Deze voorwaarden zijn onder meer gebaseerd op de wetgeving, jurisprudentie, en beleidsbesluiten. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste fiscale voorwaarden:

1. Marktconforme rente: De rente die de DGA aan zijn BV betaalt voor de hypotheek moet marktconform zijn. Dit betekent dat de rente vergelijkbaar moet zijn met de rente die een onafhankelijke derde zou betalen voor een vergelijkbare lening onder vergelijkbare voorwaarden.
2. Schriftelijke overeenkomst: Er moet een schriftelijke leningsovereenkomst zijn die de voorwaarden van de lening vastlegt, waaronder de rentevoet, aflossingsschema, zekerheden, en de gevolgen bij niet-nakoming. Een notariele akte heeft de voorkeur.
3. Aflossingsschema: Voor hypotheken afgesloten na 1 januari 2013 geldt dat de lening ten minste annuïtair moet worden afgelost over een periode van maximaal 30 jaar om in aanmerking te komen voor hypotheekrenteaftrek in box 1.
4. Melding bij de Belastingdienst: Hypotheken afgesloten bij de eigen BV voor de financiering van de eigen woning moeten worden gemeld bij de Belastingdienst om in aanmerking te komen voor hypotheekrenteaftrek.
5. Geen verrekening van dividend met aflossing: De aflossingen op de hypotheek mogen niet worden verrekend met eventuele dividenduitkeringen van de BV aan de DGA, tenminste dat is het standpunt van de Belastingdienst.
6. Zakelijkheid: De lening moet onder zakelijke voorwaarden zijn afgesloten. Dit houdt in dat de voorwaarden vergelijkbaar moeten zijn met die welke een onafhankelijke derde zou accepteren.
7. Geen kwijtschelding: Kwijtschelding van de lening door de BV kan leiden tot fiscale gevolgen, zoals een belaste schenking of resultaat uit overige werkzaamheden.
8. At arm's length principe: Alle transacties tussen de DGA en zijn BV, inclusief de hypotheeklening, moeten voldoen aan het at arm's length principe, wat inhoudt dat de voorwaarden overeenkomen met wat onafhankelijke partijen onder vergelijkbare omstandigheden zouden overeenkomen.

Betaalde boeterente door DGA aan eigen BV

Renten op eigenwoningschulden zijn aftrekbaar voor de inkomstenbelasting, dat geldt ook voor boeterenten die zijn verschuldigd aan de leningverstrekker vanwege het renteverlies dat wordt geleden bij bijvoorbeeld vervroegde aflossing of oversluiting van de lening binnen een afgesproken renteperiode (artikel 3.119a, negende lid Wet IB 2001). De boeterente dient wel een zakelijke vergoeding te zijn voor het gederfde renteverlies.

Vooruitbetaalde rente door DGA aan eigen BV

Eveneens is vooruitbetaalde rente van eigenwoningschulden aftrekbaar. Maar let op! De vooruitbetaalde rente is, in tegenstelling tot zakelijke boeterente, niet onbeperkt aftrekbaar. Maximaal 6 maanden van de vooruitbetaalde rente is in het betreffende kalenderjaar aftrekbaar (artikel 3.120, derde lid, sub a Wet IB 2001). Het meerdere is niet in het betreffende kalenderjaar in aftrek toegelaten, maar in gelijke delen in de volgende kalenderjaren (artikel 3.120, vierde lid Wet IB 2001).

Procedure DGA met hypotheekschuld aan eigen BV

Een DGA heeft een (fiscale) eigen woning en deze is gefinancierd met een lening die is verstrekt door de eigen vennootschap. Het rentepercentage van de betreffende lening bedraagt 7,9% en is aangegaan op 1 januari 2012 en ligt voor 30 jaar vast. In de overeenkomst is een boeterentebepaling opgenomen ten aanzien van (gedeeltelijke) vervroegde aflossing van de lening. De DGA heeft in 2016 € 25.000 afgelost op de lening en herfinanciert datzelfde bedrag wederom bij de B.V. tegen een lager rentepercentage. In verband met deze betaling brengt de eigen B.V. een boete bij de DGA in rekening van € 35.704 en de DGA trekt de boeterente af van zijn inkomen uit werk en woning (box 1).

Belanghebbende heeft bij het Hof Den Haag een verklaring gegeven voor de reden van de ‘vervroegde’ rentebetaling:

• “belanghebbende heeft verklaard, en ter zitting desgevraagd bevestigd, dat hij hiermee een fiscaal voordeel heeft willen behalen door de aftrekbare rente naar voren te halen. Reden daarvoor was dat belanghebbende voorzag dat hij in de jaren na 2016 een lager inkomen zou verwerven en ook speelde de aanstaande wetswijziging ten aanzien van de hypotheekrenteaftrek een rol.”

Op basis van de verklaring van belanghebbende is het Hof van mening dat sprake is van vooruitbetaalde rente en geen aflossing is van de schuld waarover boeterente is verschuldigd. Als motivering geeft het Hof aan dat de DGA zelf invulling kon geven aan de voorwaarden van de eigenwoningschuld. Immers is de DGA ook enig aandeelhouder en bestuurder van de eigen vennootschap.

De Hoge Raad is het hier niet mee eens. De Hoge Raad zegt: de enkele reden dat de DGA de boeterente heeft betaald om daarmee een fiscaal voordeel te behalen maakt nog niet dat de rente automatisch is aan te merken als vooruitbetaalde rente.

Verwijzing Hof Amsterdam voor nader onderzoek

Er is echter onduidelijkheid betreffende de vraag of er sprake is van oversluiten van de lening. Om die reden heeft de HR de zaak terugverwezen naar het Hof Amsterdam om een oordeel te vellen of sprake is van aflossen en herfinancieren van de eigenwoningschuld bij (in dit geval) de eigen B.V. Indien wordt bevestigd dat hiervan sprake is zal voorts de hoogte van de boeterente getoetst moeten worden aan de zakelijkheid.

Noot fiscaal jurist inzake boeterente DGA aan eigen BV

Het Hof Amsterdam is nu ‘aan zet’. In afwachting van de uitspraak is de conclusie dat uit deze zaak des te meer blijkt dat het feitencomplex erg belangrijk is voor de uitkomst van het geschil. Voorts is een gedegen leningsovereenkomst de basis om duidelijkheid te scheppen. Gegeven het feit dat in deze casus sprake is dat de schuldenaar (de DGA) ook een belang heeft in de schuldeiser (de eigen B.V.) maakt het de zaak niet eenvoudiger.

Het advies luidt dan ook: laat u goed adviseren door een kundig adviseur en ga niet zelf een (lenings)overeenkomst in elkaar ‘knutselen’. Wij hebben geruime ervaring met het opstellen van zakelijke (lenings)overeenkomsten en kunnen u hierin ondersteunen. Vragen? Neem gerust contact op met één van onze adviseurs!

Bron DGA en boete rente

Rechtbank Den Haag d.d. 24 januari 2022 ECLI:NL:RBDHA:2022:781

Gerechtshof Den Haag d.d. 13 december 2022 ECLI:NL:GHDHA:2022:2501

Hoge Raad d.d. 17 november 2023 ECLI:NL:HR:2023:1570