Informatieverzoek Belastingdienst over crypto of bitcoin

De Zoektocht van de Belastingdienst naar Crypto-Informatie: Uitdagingen en Gevolgen

In het afgelopen decennium is de wereld van cryptovaluta explosief gegroeid. Terwijl investeerders profiteren van de voordelen van deze digitale activa staat de Belastingdienst voor een enorme uitdaging: het traceren en belasten van cryptovermogen en -inkomen. Hier duiken we dieper in op de aanpak van de Belastingdienst, de moeilijkheden bij het voldoen aan informatieverzoeken en de mogelijke consequenties van niet-naleving.

Nieuwe DAC8 wetgeving voor crypto in Nederland

Het Ministerie van Financiën heeft een wetsvoorstel ingediend om de Europese DAC8-richtlijn in de Nederlandse wet te implementeren waarmee aanbieders van cryptodiensten vanaf 1 januari 2026 verplicht worden om gebruikersgegevens te verzamelen, te controleren en te delen met de Belastingdienst. Dit moet belastingontwijking en -ontduiking tegengaan. De gegevens worden jaarlijks gedeeld met andere    EU-lidstaten en, door implementatie van het CARF, ook met niet-EU-landen die hieraan meedoen. Voor cryptobezitters verandert er niets; zij moeten al aangifte doen. De consultatie loopt tot 21 november, met indiening van het voorstel in het tweede kwartaal van 2025.            Relevante documenten:

• Concept wettekst implementatie EU richtlijn gegevensuitwisseling crypto activa;
• Concept memorie van toelichting DAC8 en gegevensuitwisseling crypto activa;
• Beleidskompas formulier crypto.

Informatiehuishouding van de Belastingdienst

In vrijwel alle cryptodossiers wil de Belastingdienst de herkomst en de omvang van het cryptovermogen of -inkomen van belastingplichtigen weten. Deze informatie was vooral in de beginjaren van cryptovaluta vaak niet volledig beschikbaar. Crypto-exchanges waren in die tijd minder bezig met compliance waardoor essentiële gegevens vaak niet werden verstrekt of bewaard. Zelfs als deze informatie wel bewaard is, blijkt deze vaak onvoldoende voor de Belastingdienst.

De Aard van informatieverzoeken van de Belastingdienst bij crypto bezit

De Belastingdienst verlangt uitgebreide details over het cryptovermogen van belastingplichtigen:

1. Herkomst van het vermogen;
2. Startjaar van investeringen in cryptovaluta;
3. Betrokken bankrekeningen;
4. Gebruikte exchanges en wallets;
5. Jaarlijkse omvang van inkomen en vermogen;
6. Aantal en soorten cryptocoins aangehouden per jaar.

Belastingplichtigen moeten gedetailleerde transactiegegevens aanleveren in de vorm van een csv-bestand. Deze gegevens worden ingevoerd in het programma Chainanalysis waarmee de Belastingdienst en de FIOD de herkomst van cryptotransacties kan herleiden en mogelijke aanvullende wallets van de belastingplichtige kan identificeren.

Chainanalysis en de risico's voor Belastingplichtigen

Vanaf 2024 gebruikt de Belastingdienst Chainanalysis voor diepgaande analyse van cryptotransacties. Dit programma kan adressen clusteren om specifieke personen of entiteiten te identificeren. De resultaten van Chainanalysis kunnen echter moeilijk te weerleggen zijn doordat belastingplichtigen beperkt inzicht hebben in de exacte werking en de gebruikte gegevens voor de analysetool. Bij een dossierinzage is het van essentieel belang om deze informatie in te zien.

Wettelijke verplichtingen belastingplichtige inzake verstrekken informatie

Op basis van artikel 47 AWR zijn belastingplichtigen verplicht om relevante informatie te verstrekken voor de belastingheffing. Het niet voldoen aan deze verplichting kan ernstige gevolgen hebben zoals:

• Informatiebeschikkingen: Als niet aan een verzoek om informatie wordt voldaan kan de Belastingdienst een informatiebeschikking afgeven. Hiertegen staat bezwaar en beroep open. Bij een onherroepelijke informatiebeschikking wordt de bewijslast omgekeerd en verzwaard wat een grote uitdaging vormt voor de belastingplichtige.
• Dwangsom: De Belastingdienst kan via de rechter een dwangsom eisen als de belastingplichtige niet meewerkt aan informatieverzoeken.
• Strafrechtelijke vervolging: In extreme gevallen kan niet-naleving leiden tot strafrechtelijke vervolging vooral in gevallen van structurele weigering.

Wat te doen bij een informatieaanvraag inzake crypto door de Belastingdienst?

Als de Belastingdienst om informatie vraagt is het cruciaal om vast te stellen of de gevraagde gegevens relevant zijn voor de belastingheffing en of deze beschikbaar zijn (algemene beginselsen behoorlijk bestuur). Als de informatie niet beschikbaar is moeten belastingplichtigen aantonen dat zij redelijke inspanningen hebben geleverd om de gevraagde gegevens te verkrijgen. Bij gebrek aan bewijsstukken kunnen belastingplichtigen proberen informatie te verkrijgen via de betrokken exchanges. Probleem is dat een particulier geen administratieplicht heeft zoals ondernemers deze wel hebben. Particulieren hoeven dus geen informatie te bewaren, dit heeft vaak tot gevolg dat niet alle bewijs nog aanwezig is. De informatie die dan wel wordt verstrekt wordt vervolgens door de Belastingdienst door Chainanalysis gehaald waarna er conclusies worden getrokken over de herkomst en omvang van het (onbekende) crypto vermogen. De herkomst van de middelen blijft dan soms nog onduidelijk. Ook is het niet altijd duidelijk of een wallet of accountant toebehoort aan een belastingplichtige, in dergelijke gevallen kan de conclusie van de Belastingdienst lastig juist zijn.

De Belastingdienst heeft een onstilbare honger naar informatie vooral met betrekking tot cryptovaluta. Het is essentieel voor belastingplichtigen om serieus en zorgvuldig met informatieverzoeken om te gaan. Bij correcte naleving kan men niet alleen juridische complicaties vermijden maar ook voorkomen dat de bewijslast problematisch wordt omgekeerd en verzwaard. Het jaarlijkse rapporteren van cryptovermogen aan de Belastingdienst zal de komende jaren alleen maar stricter worden geanalyseerd met behulp van geavanceerde tools zoals Chainanalysis.

Het is aan iedere belastingplichtige om transparant te zijn, consistente administratie te houden en waar mogelijk, professionele begeleiding te zoeken om fiscale uitdagingen in verband met cryptovaluta soepel te navigeren.

Voor vragen kunt u ons een e-mail sturen.