Navorderingstermijn bij cryptovaluta

De Belastingdienst heeft de afgelopen jaren haar vizier nadrukkelijk gericht op cryptovaluta. Waar digitale munten als bitcoin jarenlang onder de radar bleven van de fiscus, geldt tegenwoordig het tegenovergestelde: bezitters van cryptovaluta lopen een steeds groter risico op naheffing – zelfs tot twaalf jaar terug in de tijd. In dit artikel bespreken wij de toepassing van de verlengde navorderingstermijn bij cryptovaluta, de juridische grondslag hiervan, en wat dit concreet betekent voor belastingplichtigen.

Wat is de verlengde navorderingstermijn?

In principe mag de Belastingdienst een navorderingsaanslag opleggen tot vijf jaar na het betreffende belastingjaar. Deze termijn wordt echter verlengd tot twaalf jaar wanneer sprake is van inkomsten of vermogensbestanddelen die zich in het buitenland bevinden (art. 16, lid 4 AWR). De termijn van 5 of twaalf jaar wordt verlengd met het uitstel dat is verkregen voor het indienen van de aangifte.

De ratio achter deze verruiming is gelegen in de beperkte controleerbaarheid van buitenlandse vermogens. Maar de vraag rijst: vallen cryptovaluta hier ook onder?

Is cryptovaluta als ‘buitenlands vermogen’?

Om deze vraag te kunnen beantwoorden is voor de lezers met minder kennis van crypto eerste een korte introductie nodig. Cryptovaluta zijn feitelijk unieke rechten die digitaal zijn vastgelegd op de blockchain en een bepaalde waarde kunnen vertegenwoordigen. Kort samengevat is een blockchain een digitale keten waarin individuele transacties chronologisch worden opgeslagen. Deze transacties kunnen nadien niet meer worden aangepast of gemanipuleerd. De transacties worden beheerd en opgeslagen in een gedecentraliseerde database. Dat is een wereldwijd netwerk van computers, het zogeheten peer-to-peernetwerk. Om een transactie met cryptovaluta te kunnen uitvoeren is zowel een ‘public key’ als een ‘private key’ nodig. Deze sleutels worden bewaard in een wallet en kunnen worden beheerd door binnenlandse of buitenlandse cryptoplatformen maar kunnen ook worden bewaard in een wallet in eigen beheer.

In de fiscale literatuur wordt verschillend gedacht over de verlengde navorderingstermijn.  Enerzijds zou aangesloten kunnen worden bij hoe en waar deze worden bewaard (buitenlandse exchange) onder het bereik van de verlengde navorderingstermijn kunnen vallen. Anderzijds wordt betoogd dat het gedecentraliseerde peer-to-peer netwerk bepalend is en dat deze feitelijk over al nergens is. Statisch gezien vindt de meeste handel in cryptovaluta vindt buiten Nederland plaats waardoor de verlengde navorderingstermijn van toepassing is.

Hoewel er (nog) geen duidelijke Hoge Raad-uitspraak is die dit bevestigt, is de praktijk dat de Belastingdienst bij niet-aangegeven cryptoactiva routinematig de twaalfjaarstermijn hanteert.

De bewijslast en informatieverplichting

De bewijslast voor het aanhouden van buitenlands vermogen ligt in beginsel bij de Belastingdienst. In het geval van cryptovaluta maakt zij steeds vaker gebruik van internationale gegevensuitwisseling (zoals via het DAC8-kader) en data van buitenlandse exchanges. Daarnaast geldt voor de belastingplichtige een informatieverplichting (art. 47 AWR): bij vragen over cryptoactiva dient openheid van zaken te worden gegeven. Wanneer geen openheid van zaken wordt gegeven De belastingdienst kan op dat moment overgaan tot het opleggen van een informatiebeschikking en zich beroepen op omkering en verzwaring van de bewijslast. Wanneer de belastingdienst niet overgaat tot het opleggen van een informatiebeschikking maar direct tot het opleggen van een aanslag, dan kan de belastingplichtige in een procedure niet geconfronteerd worden met de verzwaarde bewijslast.

Wat kunt u doen?

Wij adviseren belastingplichtigen met cryptovaluta om:

• Te zorgen voor een volledige en transparante administratie van hun cryptoportfolio;
• Volledig Audit trail van transacties, stortingen/onttrekkingen;
• Periodiek te toetsen of aangifteverplichtingen correct zijn nagekomen (box 1 of box 3?);
• Vrijwillig inkeertraject bij verzwegen (of vegeten) cryptovermogen teneinde maximale vergrijpboete(s) te voorkomen.

Geen nieuw feit dus geen navorderingsaanslag

De Rechtbank Zeeland-West-Brabant oordeelt op 5 juni 2025 (ECLI:NL:RBZWB:2025:3526) dat de navorderingsaanslag inkomstenbelasting 2020 en de belastingrentebeschikking onterecht aan belanghebbende (X) zijn opgelegd. De inspecteur beschikte namelijk niet over een nieuw feit en maakte een beoordelingsfout.

• Henk diende op 29 maart 2021 zijn aangifte IB 2020 in met een belastbaar inkomen van € 68.422.
• De inspecteur stelde op 13 augustus 2021 een onderzoek in naar de aangifte IB 2019 van Henk, wat op 11 maart 2022 leidde tot een correctie.
• Desondanks werd de definitieve aanslag IB 2020 op 18 maart 2022 automatisch vastgesteld, zonder rekening te houden met deze eerdere correctie.
• Op 30 mei 2022 ontving de inspecteur nadere gegevens vanuit Luxemburg, waarna op 21 juni 2022 een navorderingsaanslag werd opgelegd voor een inkomen van € 87.293, inclusief € 1.030 belastingrente.

Er is geen nieuw feit, omdat de inspecteur bij het vaststellen van de oorspronkelijke aanslag IB 2020 het dossier had moeten raadplegen. Daaruit bleek al dat de aangifte onjuist was (correctie 2019). Er is geen sprake van een kenbare fout, omdat de inspecteur een verwijtbare beoordelingsfout maakte. Hij had maatregelen moeten nemen om automatische verwerking van de aangifte 2020 te voorkomen. De rechtbank vernietigt zowel de navorderingsaanslag IB 2020 als de belastingrentebeschikking van Henk. De inspecteur had zijn controledossier beter moeten benutten en de aanslag zorgvuldiger moeten opleggen.

Noot fiscaal jurist inzake navordering

De gevolgen van verkeerd aangegeven of verzwegen cryptovaluta kunnen groot zijn. Wij adviseren dagelijks over de vraag of opbrengsten van cryptovaluta box 1 of box 3 vermogen is. Verder begeleiden wij ook dagelijks inkeertrajecten ten aanzien van niet aangegeven cryptovermogen. De praktijk leert dat het wenselijk is uw tijdig te laten adviseren. Heeft u behoefte aan ondersteuning door een fiscaal jurist? Neem dan vrijblijvend contact op via onderstaand formulier of stuur ons een email.