Belastingaanslag tijdens boekenonderzoek, mag dat?

Binnen welke termijn moet de inspecteur een aanslag opleggen?

Belasting betalen is vaak niet leuk. Omdat het toch moet, zijn we er graag zo snel mogelijk af, zodat we weten waar we aan toe zijn. De wetgever wil ook snel duidelijkheid. Daarom is in de wet opgenomen dat een belastingaanslag moet worden opgelegd binnen drie jaar na afloop van het belastingjaar. Zoals uit onderstaande arrest van de Hoge Raad volgt, moeten aanslagen ter behoud van rechten zorgvuldig worden gemotiveerd !

Moet of mag de inspecteur wachten met het opleggen van een belastingaanslag?

Als hoofdregel geldt dat de inspecteur moet wachten met het opleggen van een aanslag totdat het onderzoek is afgerond. Doet hij dat niet, dan is hij te laat en kan in de regel ook niet navorderen (een ambtelijk verzuim heet dat).

Maar, dat is anders als er een goede reden voor is. Zo’n goede reden is dat de aanslagtermijn dreigt te verlopen. Bij boekenonderzoeken komt het regelmatig voor dat zo’n onderzoek nog loopt tegen het einde van de aanslagtermijn. Een aanslag over het jaar 2019 moet worden opgelegd vóór 1 januari 2023. Als het boekenonderzoek dan nog loopt, kan het zijn dat de inspecteur nog niet over alle gegevens beschikt om een juist aanslag op te leggen.

In zo’n zaak heeft de Hoge Raad recent duidelijkheid geschapen. Tegen het einde van de aanslagtermijn had de inspecteur al voldoende informatie waaruit volgde dat een aanslag moet worden opgelegd, maar hij had nog niet voldoende informatie om te bepalen hoe hoog die belasting dan moest zijn. De Hoge Raad verplicht dan tot het opleggen van een aanslag naar een redelijke schatting op basis van de dan bekende informatie. Als er dan in het onderzoek nieuwe informatie boven water komt die reden geeft tot een hoger belastingbedrag, mag dat meerdere wel worden nagevorderd. Als de eerste schatting te laag is (o.g.v. de eerste informatie) kan dat deel NIET meer worden geheven (tenzij sprake is van kwade trouw). Het meerdere wel, want daarvoor is immers nieuwe informatie ontvangen.

Opmerking fiscaal jurist

De inspecteur heeft vele onderzoeksbevoegdheden. Hij moet die echter wel tijdig benutten. Als hij in tijdnood komt, moet hij een aanslag opleggen naar een redelijke schatting op basis van gegevens die bekend (kunnen) zijn. Op twee gronden is dat een positieve ontwikkeling voor de belastingplichtige.

Er wordt minimaal een ‘tussenbalans’ opgemaakt van wat de inspecteur aan het einde van de aanslagtermijn weet en wat dat voor consequenties heeft. Tegen die (geschatte) aanslag kan in bezwaar en beroep worden gekomen.
Eindeloze boekenonderzoeken kunnen een zetje richting afronding krijgen nu de inspecteur zijn kaarten op tafel moet leggen.

Tot op heden komt het bij langlopende onderzoeken veelvuldig voor dat zaken jarenlang lopen en daarbij maandenlang stil liggen. Dan wordt tegen het einde van de aanslagtermijn een aanslag ‘ter behoud van rechten’ opgelegd. Dergelijke aanslagen plegen niet mals te zijn. Met het arrest van de Hoge Raad dienen dergelijke aanslagen een grondiger motivering te bevatten.

Dus een oproep aan de Belastingdienst: rond die onderzoeken voorspoedig af. Duidelijk, stellig en zonder voorbehoud. Daar heeft iedereen baat bij. En als het echt fout zit, kunt u altijd nog navorderen.