Geldsteekproef en boekenonderzoek Belastingdienst

De guldensteekproef, geldsteekproef of eurosteekproef

De Belastingdienst stelt weer vaker boekenonderzoeken in. Bij grotere MKB-bedrijven is de administratie vaak omvangrijk en een boekenonderzoek kost dan veel tijd. Om de inspecteur efficiënt in te zetten, wordt gebruik gemaakt van slimmere controlemiddelen. De guldensteekproef (of geldsteekproef) is hierbij een zinvol en nuttig middel.

Belastingcontrole en geldsteekproef

Bij grotere administraties kost het veel tijd en energie (zowel voor de Belastingdienst als de 'klant') om facturen, betalingen, verloningen en dergelijke te controleren. Voor het bedrijf zit die tijd en energie in de voorbereiding van de controle en het klaarleggen van de gevraagde stukken, voor de Belastingdienst in het beoordelen van al deze stukken. Voor de inspecteur in het feit dat hij / zij veel informatie moet "doorploeteren" om te kijken of alles fiscaal juist is verwerkt. Hoe kan er efficiënt worden gewerkt?

Uitkomst geldsteekproef

De Belastingdienst maakt daarom bij haar controles steeds vaker gebruik van de geldsteekproef. De geldsteekproef is gebaseerd op statistiek; de Belastingdienst stelt bij een foute factuur / geldeenheid dat zij er vanuit kan gaan dat de fout zich ook bij andere (niet beoordeelde) facturen in dezelfde periode heeft voorgedaan.

De belastingcontrole wordt hierdoor erg veel efficiënter, maar in basis ook heel kostbaar. Helaas voor de belastingbetaler; de Hoge Raad heeft de controle met behulp van de statistische steekproefmethodiek al goedgekeurd.

De getrokken geldeenheden maken namelijk deel uit van een zogenoemde interval. Als de getrokken euro volledig wordt afgekeurd en de interval bedraagt € 20.000, betekent dit dat de hele interval wordt afgekeurd, dus een correctie van € 20.000.

Als dan wordt bedacht dat de Belastingdienst over de laatst verlopen vijf jaren correcties mag opleggen, dan is de correctie ineens substantieel. Het bedrag kan uiteraard ook nog worden verhoogd met boetes en renten.

Jurisprudentie en geldsteekproef

Het Gerechtshof plaatst onlangs enkele belangrijke kanttekeningen bij de toepassing van de guldensteekproef.

Het Gerechtshof overweegt dat de Belastingdienst aan de hand van steekproeven - zoals de geldsteekproef - administraties van belastingplichtigen mag controleren, maar dat de Belastingdienst de steekproef dan wel moet uitvoeren op een statistisch-wetenschappelijk verantwoorde en controleerbare wijze.

Om statistisch-wetenschappelijk verantwoord te zijn, moet de onderzochte groep binnen de geldsteekproef homogeen zijn. Dit wil zeggen dat er samenhang moet bestaan tussen de elementen van de groep. De keuze van de onderzochte groep moet bovendien aan de hand van objectieve maatstaven plaatsvinden.

Het Hof overweegt echter dat aan de resultaten van de geldsteekproef niet meer bewijskracht kan worden toegekend dan dat de inspecteur daarmee het vermoeden van het bestaan van die feiten of fouten tot de berekende omvang aannemelijk heeft gemaakt. Er is dus sprake van een bewijsvermoeden dat voor ontzenuwing vatbaar is. De belastingplichtige heeft dus de mogelijkheid om het bewijsvermoeden dat uit de resultaten van de geldsteekproef volgt te ontzenuwen.

Gerechtshof Den Haag concludeerde al eerder dat het extrapoleren van resultaten van een in een bepaald jaar gehouden onderzoek naar andere jaren mogelijk is, als er voldoende grond is om aan te nemen dat het onderzochte jaar en de andere jaren een constant beeld vertonen wat betreft de van belang zijnde feitelijke situatie of op voorhand vaststaat dat de data van de andere jaren in dezelfde mate juist of onjuist zijn als die van het onderzochte jaar.

Noot fiscaal jurist inzake geldsteekproef en Belastingdienst

Advies fiscaal jurist inzake geldsteekproef

Een controle met toepassing van de geldsteekproef is complex. Het is dan ook goed hierbij een specialist te betrekken; in de regel is dat geen accountant of fiscalist, maar een specialist op het gebied van statistische steekproeven. De impact van een foutje is groot, dus de investering in kwaliteit raadzaam. In beginsel geldt voor een belastingplichtige altijd de vrije bewijsleer. Dit wil zeggen dat de belastingplichtige zelf mag kiezen op welke wijze hij / zij hun standpunten aannemelijk willen maken. De Belastingdienst mag ook kiezen hoe een controle wordt ingestoken, edoch bij een geldsteekproef kunnen kleine fouten grote gevolgen hebben, dit komt door de extrapolatie in aantallen en jaren. Als de steekproef is gebaseerd op onjuiste uitgangspunten, kan de steekproef de prullenbak is. Dit kost echter wel even tijd en hiervoor is technische kennis van een steekproef wenselijk. In sommige gevallen kan ook omkering van de bewijslast (en wellicht verzwaring van de bewijslast) plaatsvinden. Verzwaring wil zeggen dat iets moet worden bewezen, dit is zwaarder dan aannemelijk maken.

Voorwaarden geldsteekproef !

Rechters maken duidelijk dat de eurosteekproef of geldsteekproef een "signaal of bewijsvermoeden" is. Ook worden er strikte voorwaarden gesteld aan het onderzoek, de belangrijkste zijn:

Uitvoeren op een statistisch-wetenschappelijk verantwoorde en controleerbare wijze;
Samenhang tussen de elementen van de groep;
De keuze van de onderzochte groep moet aan de hand van objectieve maatstaven plaatsvinden.