ZZP'er, zorg en belastingen 

In Nederland zijn veel ZZP'ers werkzaam in de zorg, de meeste ZZP'ers werken in de thuiszorg of in een ziekenhuis. Tot 1 oktober 2012 kon een thuiszorginstelling (als aanbieder of zorgaanbieder) AWBZ thuiszorg leveren in natura. De thuiszorginstelling sluit hiertoe een overeenkomst met het zorgkantoor. Per 1 oktober 2012 zijn de regels aangepast. Een ZZP'er kan nu rechtstreeks een overeenkomst sluiten met het zorgkantoor. Een ZZP'er kan dus vanaf 2013 rechtstreeks werken in de thuiszorg, mits deze natuurlijk een contract sluiten met het zorgkantoor. Vanaf 2016 wordt de VAR aangepast, dit is voor een ZZPer in de zorg gunstiger. Er komen ook voorbeeld overeenkomsten die door de Belastingdienst zijn goedgekeurd.

Voorwaarden ZZP'er in de zorg

De voorwaarden zijn opgenomen in een voorbeeldcontract (de raamovereenkomst AWBZ ZZP'er - zorgkantoor). Als een dergelijk contract wordt ondertekend en nagekomen, is de ZZP'er een ondernemer en niet in dienstbetrekking bij het zorgkantoor. Of de ZZP'er in het totaal gezien als ondernemer wordt gezien kan van meerdere factoren afhangen.

Het is allemaal niet zo ingewikkeld maar het kost wel tijd, zie onderstaand stappenplan. U moet ook een soort keurmerk regelen, dit kost u wel enige tijd en moeite. Voorlopig is de regeling van toepassing voor de fulltime ondernemer.

BTW binnen de zorg

In de zorg zijn vele organisaties en personen werkzaam. Als u binnen de zorg werkzaam bent, kunt u een zogenaamde BIG-registratie aanvragen. Iedereen binnen de (echte) zorg is vrijgesteld voor de omzetbelasting / BTW. Er moet echter wel sprake zijn van een echte zorgverlener en een dienst welke betrekking heeft op de gezondsheidstoestand bij de patiënt.

Als u de administratie zou verzorgen voor een patiënt, is dit een BTW-belaste prestatie. Dit geldt ook als een huisarts een cursus zou verzorgen. De uitgevoerde persoon en de dienst is dus van essentieel belang. In sommige gevallen is er sprake van 2 prestaties waarbij de ene prestatie dusdanig ondergeschikt is, dat de prestatie als één geheel wordt gezien en dan toch nog vrijgesteld is.

Zorgverlener en ZZP'ers binnen de zorginstelling

Veel ZZP'ers zijn werkzaam binnen de zorg. Niet voor alle ZZP'ers geldt een BTW-vrijstelling. Er zijn een aantal groepen:

1. Verpleegkundige in een zorginstelling (of ziekenhuis) BTW-plichtig.
2. Paramedische zorgverlener BTW-vrijgesteld.
3. Zorg binnen een AWBZ-instelling of een WMO-geïndiceerde zorginstelling BTW-vrijgesteld.

Ad 1 Verpleegkundige binnen zorginstelling

Als u als verpleegkundige werkzaamheden in een zorginstelling of een ziekenhuis zou verrichten, dan moet u op uw factuur BTW vermelden. Dit komt omdat het ziekenhuis de medische dienst richting de patiënt heeft verricht en niet u, u staat immers onder toezicht van het ziekenhuis. De dienst die de verpleegkundige richting het ziekenhuis verricht wordt gezien als een arbeidsprestatie en niet als een gezondheidsgerelateerde dienst. Vorenstaande geldt zowel voor BIG-geregistreerde als niet BIG-geregistreerde verpleegkundigen. De Belastingdienst is de volgende mening toegedaan:

• Een ZZP'er binnen de zorg verricht een medische dienst indien de ZZP'er zichzelf ertoe verbindt een bepaalde medische handeling te verrichten, waarbij hij of zij niet onder leiding of toezicht staat van een opdrachtgever. Als deze werkzaamheden in een ziekenhuis worden verricht, wordt dit gezien als een situatie welke gelijk is aan een uitzendkracht.

Ad 2 Paramedische zorgverlener

Sinds 2013 is de wetgeving voor de BTW aangepast. Niet voor alle paramedische dienstverleners is de BTW-vrijstelling van toepassing. De BTW-vrijstelling is van toepassing als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, deze zijn:

1. Diensten worden verricht door beoefenaren van een beroep waarvoor regels zijn gesteld bij of krachtens de Wet BIG.
2. Diensten betreffen de gezondheidskundige verzorging van de mens.
3. De persoon is in het BIG-register opgenomen.
4. De persoon verricht de dienst die ook in het BIG-register is opgenomen.
5. De dienst wordt verricht aan een persoon / patiënt (rechtstreeks contact en persoonlijk verrichten).

Voldoet u niet aan de genoemde voorwaarden, dan moet u BTW in rekening brengen.

De gevolgen van de wetswijziging zijn nader uitgewerkt in het Besluit van 14 december 2012, nr. BLKB/2012/1868M. In dit besluit is ook een goedkeuring voor het voorlopig blijven hanteren van de BTW-vrijstelling opgenomen voor beroepen waarvan de positie ten opzichte van de Wet BIG nog beoordeeld wordt. Deze goedkeuring geldt – onder voorwaarden – alleen voor:

·     Kinder- en jeugdpsycholoog NIP en kinder- en jeugdpsycholoog specialist NIP.
·     Psycholoog Arbeid en Gezondheid NIP.
·     NVO orthopedagoog-generalist.

Bent u acupuncturist, osteopaat of chiropractor, dan zult u per 1 januari 2013 niet meer zijn vrijgesteld van BTW. Als u verder over dit onderwerp wilt lezen, kunt u dit besluit uit 2012 raadplegen. Het besluit is per 8 maart 2013 in werking getreden.

Belangrijkste wijziging is wel dat de BTW-vrijstelling voor paramedische zorgverleners enkel van toepassing is als het gaat om de gezondheidskundige verzorging van een mens / patiënt door een persoon welke is opgenomen in het BIG-register. Dit is zo als het voornaamste doel van de (para)medische behandeling is de bescherming, inclusief instandhouding en herstel, van de gezondheid. Dit zal dus gelden bij:

• bescherming gezondheid;
• instandhouding goede gezondheid;
• herstel van de gezondheid;
• preventie;
• (sommige) cosmetische ingrepen (tenzij enkel gericht op verfraaiing van het uiterlijk).

Bovenstaande BTW-vrijstelling kunt u vinden in artikel 11 lid 1 onderdeel g van de Wet op de Omzetbelasting 1968.

Ad 3 Operatieassistent in de zorg en BTW

In een uitspraak van het Gerechtshof Den Haag d.d. 11 april 2014 kwam wederom een kwestie inzake een ZZP'er aan de orde. Deze kwestie is op 19 juni 2013 al door de Rechtbank in Den Haag behandeld en nu kijkt het Gerechtshof er in hoger beroep naar. Het Gerechtshof is van mening dat de diensten van X zijn vrijgesteld van BTW (artikel 11.1. onderdeel g sub 1a en 11.1.c Wet op de Omzetbelasting 1968). X is een zelfstandig ondernemer en is operatieassistent. Hij verricht zijn diensten in ziekenhuizen en andere centra, hierbij assisteert hij chirurgen bij een operatie. Op de facturen neemt hij BTW op en is vervolgens tegen zijn eigen aangifte in bezwaar en beroep gekomen. X stelt namelijk dat de werkzaamheden zijn vrijgesteld van BTW. De rechter is dit met hem eens.

Procedures ZZP'er in de zorg en BTW

Het feit dat er BTW moet worden gerekend over de prestatie van de ZZP'er in de zorg heeft procedures tot gevolg. ZZP'ers in de medische zorg, zoals verpleegkundigen, operatieassistenten, etc. die onder leiding van hun opdrachtgever (het ziekenhuis, de thuiszorgorganisatie, etc.) werkzaamheden verrichten moeten volgens de Belastingdienst 21% BTW rekenen over hun prestatie. Deze BTW is door het ziekenhuis of de thuiszorginstelling niet te verrekenen, waardoor de ZZP'er te duur zou kunnen worden.

Op 6 maart 2013 heeft Rechtbank Breda een voor de ZZP'ers positieve uitspraak gedaan. Een anesthaesiemedewerker werkte als ZZP'er in een ziekenhuis. Dit was tot 2012 vrijgesteld van BTW, dit besluit is thans ingetrokken en vervangen door nieuwe wetgeving. Het belang van deze uitspraak is dus beperkt, edoch er zijn wel elementen in de uitspraak die aanknopingspunten bieden voor een vrijstelling onder de huidige wetgeving. De Rechtbank stelt dat de ZZP'er zelfstandig zorg verleent en dit voor eigen rekening en risico doet en ook nog op eigen naam. De Belastingdienst gaat in hoger beroep tegen deze uitspraak, dus we moeten nog even wachten wat hier uit komt.

In navolging van de genoemde uitspraak kwam de Hoge Raad eind februari 2013 tot een conclusie dat een niet-medisch opgeleide tattoeëerder (ZZP'er), die in opdracht van een plastisch chirurg een medische tattoeage heeft aangebracht, voor de BTW is vrijgesteld. De Hoge Raad komt hiermee tot een ander oordeel dan het Gerechtshof (en de Advocaat Generaal), De Hoge Raad stelt dat de handelingen van de tattoeëerder een wezenlijk deel vormen van de door de chirurgen uitgevoerde medische behandeling in het ziekenhuis.

De uitspraak van de Rechtbank en de Hoge Raad laat zien dat het zeker nog geen gelopen race is voor de Belastingdienst. ZZP'ers in de medische wereld moeten dan ook bezwaar maken tegen de BTW-heffing.

De insteek van de Belastingdienst is om ZZP'ers, uitzendbureaus en detacheringsbedrijven in eenzelfde fiscale positie te brengen. Het gaat niet om de medische prestatie, maar om de arbeidsprestatie. Medische diensten zijn vrijgesteld van omzetbelasting / BTW, deze vrijstelling geldt echter alleen voor de instelling zelf of als de zelfstandige een gezondheidskundige dienst verricht. Als een zelfstandige in een ziekenhuis werkt, onder leiding en toezicht van een opdrachtgever (bijvoorbeeld een arts of chirurg), geldt de vrijstelling niet omdat de ZZP'er dan niet zelfstandig zou zijn. De Belastingdienst vindt dat ZZP'ers in de zorg dus BTW moeten factureren omdat ze factureren aan het ziekenhuis en niet rechtstreeks aan een patiënt.

Standpunt van de Belastingdienst

In de Wet op de Omzetbelasting 1968 (de wet) is een vrijstelling opgenomen voor de gezondheidskundige verzorging van de mens door beoefenaren van een beroep waarvoor regels zijn gesteld bij of krachtens de Wet BIG (artikel 11, eerste lid, onderdeel g, onder 1°, van de wet, de zgn. medische vrijstelling). De vrijstelling geldt alleen als:

• de beroepsbeoefenaar zelfstandig een gezondheidskundige dienst verricht;
• een Wet BIG-opleiding heeft afgerond; en
• de verrichte dienst behoort tot het deskundigheidsbereik van die beroepsbeoefenaar.

Van het zelfstandig verrichten van een gezondheidskundige dienst is geen sprake als de betrokken beroepsbeoefenaar onder leiding en toezicht van een opdrachtgever (bijvoorbeeld een arts) werkzaamheden uitvoert. In dat geval stelt de Wet BIG-beroepsbeoefenaar zijn of haar diensten (arbeid) ter beschikking en is sprake van een met BTW belaste prestatie, ook al wordt gezondheidskundige arbeid verricht. Deze dienstverlening is vergelijkbaar met die van medische uitzendbureaus, die Wet BIG-beroepsbeoefenaren ter beschikking stellen. De volgende procedures onderstrepen dit standpunt, aldus onze Staatssecretaris:

1. De Hoge Raad heeft in haar arrest van 7 december 1994, nr. 29.571, LJN AA2991, beslist dat in het geval van een medisch uitzendbureau de BTW-vrijstelling niet van toepassing is.
2. Hof Amsterdam heeft in haar uitspraak van 7 februari 2013, LJNBZ0905, 11/00832, beslist dat de BTW-vrijstelling niet van toepassing is bij prestaties door een verpleegkundigenmaatschap aan ziekenhuizen, aangezien zij in concurrentie treden met uitzendbureaus: de prestatie (ter beschikking stellen van arbeid) is in wezen gelijk. Hetzelfde geldt ook voor de diensten van BIG-geregistreerde ZZP’ers / zorgverleners die hun arbeid, al dan niet door middel van bemiddelingsbureaus, aan ziekenhuizen ter beschikking stellen. Rechtbank Breda heeft anders beslist op 6 maart 2013. Tegen deze uitspraak zal hoger beroep worden ingesteld.

Mening fiscaal jurist

De wetgeving is langzaam aan het veranderen, de veranderingen in de zorg gaan in een gelijk tempo. ZZP'ers in de zorg zouden eens moeten overwegen om binnen een samenwerkingsverband (zoals een coöperatie, LLP of maatschap) hun diensten aan te bieden aan het ziekenhuis, waarbij als uitgangspunt wordt genomen dat de ZZP'er zelfstandig zijn of haar werkzaamheden verricht en het toezicht intern wordt verzorgd.

Tegen de ingediende BTW-aangiften moet kort en bondig bezwaar worden gemaakt. Dit kan via een eenvoudig briefje en voor de algemene lijn kunt u dit voorbeeld gebruiken.