Fiscale procedure en dan geen proceskostenvergoeding?

Wie een geschil heeft met de Belastingdienst, kan een lange juridische weg afleggen: van bezwaar tot beroep, hoger beroep en uiteindelijk cassatie bij de Hoge Raad. Voor wie (gedeeltelijk) gelijk krijgt, bestaat de mogelijkheid tot een proceskostenvergoeding – mits een specialist is ingeschakeld. Deze vergoeding is echter bescheiden en vaak niet kostendekkend, vandaar de bijnaam: het fooienbesluit.

Maar wat als u uiteindelijk gelijk krijgt, wél kosten hebt gemaakt, maar tóch met lege handen achterblijft? In dit artikel bespreken we een schrijnend voorbeeld: een belastingplichtige die na jaren procederen zijn gelijk krijgt, maar géén vergoeding ontvangt voor zijn juridische kosten in cassatie. Een technisch-juridisch verhaal met grote praktische relevantie – en een zure nasmaak. In dit artikel bespreken wij de uitspraak van de Hoge Raad 13 juni 2025, ECLI:NL:HR:2025:900

Geen kostenvergoeding ondanks gewonnen zaak. Een gebrek in de wet?

Als u het niet eens bent met een belastingaanslag kunt u daartegen in bezwaar. En daarna nog in beroep, hoger beroep en aan het einde kunt u dan beroep in cassatie indienen bij de Hoge Raad.

Als u de zaak wint, of anderszins (gedeeltelijk) gelijk krijgt, kunt u aanspraak maken op een proceskostenvergoeding als u een specialist heeft ingeschakeld. Zeer bijzondere omstandigheden daargelaten is de vergoeding bijna lange na niet kostendekkend (daarom wordt het ook wel het fooienbesluit genoemd).

Gelijk krijgen en toch geen proceskostenvergoeding?!

In een recente zaak deed een belastingplichtige, Frank, een beroep op een bijzondere regeling (30%-regeling). Dat werd afgewezen. Ook bezwaar en beroep mocht niet baten. Uiteindelijk krijgt Frank in hoger beroep gelijk van de Gerechtshof.

Daar kon de belastinginspecteur niet mee leven dus zijn baas, de staatssecretaris van financiën, stelde beroep in cassatie in bij de Hoge Raad. En dan wordt het opletten geblazen. Frank had de zaak gewonnen, dus voor hem was er geen reden om in cassatie te gaan. Hij kan er immers toch niet beter van worden. Wat wel mogelijk is, is dat de belastingdienst in cassatie gelijk krijgt op een bepaald punt. Dan is er voor Frank de mogelijkheid om aan te voeren dat hij ook op een ander punt gelijk heeft, dat ook leidt tot het winnen van de zaak. Die mogelijkheid heet incidenteel beroep.

Incidenteel beroep in cassatie inzake proceskosten

Dat incidentele beroep in cassatie kan alleen in het begin van de procedure worden ingediend. Frank kan dus niet wachten op de uitspraak van de Hoge Raad en dan alsnog roepen: o ja, ik had ook nog een ander punt.

Aangezien beroep in cassatie niet mogelijk is als je volledig gelijk hebt gekregen van het Gerechtshof (je kunt er niet beter van worden, dus is het beroep niet-ontvankelijk), had Frank zogenoemd voorwaardelijk incidenteel beroep in cassatie ingesteld (onder de voorwaarde dat de belastingdienst gelijk zou krijgen). Op dat moment moet hij dat beroep ook volledig motiveren.

Geen proceskosten voor een incidenteel beroep in cassatie

Als het Incidenteel beroep in cassatie gegrond is krijgt Frank daarvoor (conform het fooienbesluit) een proceskostenvergoeding (hij heeft daarvoor immers een specialist ingeschakeld. In deze zaak loopt het echter anders. De belastingdienst (staatssecretaris van financiën) komt lopende de cassatie tot inkeer of een nieuw inzicht en komt tot de conclusie dat Frank eigenlijk wel gelijk heeft. Daarop trekt hij zijn beroep in cassatie in. Dan heeft Frank reeds al zijn stukken laten verzorgen door een specialist.

De intrekking van het beroep in cassatie heeft tot gevolg dat op basis van de wet (voor de fijnproevers: artikel 8:112, tweede lid Awb jo. artikel 29 AWR)het voorwaardelijk incidentele beroep in cassatie vervalt (immers, vanaf dat moment is er voor Frank geen beter resultaat mogelijk). Het zure voor Frank is, dat de Hoge Raad droogjes vaststelt dat het incidentele beroep is vervallen en er (dus) geen reden meer is voor een proceskostenvergoeding.

Opmerking fiscaal jurist inzake proceskostenvergoeding

Weliswaar zou Frank ook geen proceskostenvergoeding hebben gekregen als zijn incidentele beroep wel was behandeld en hij daarin ongelijk zou hebben gekregen, maar dat neemt niet weg dat de belastingdienst hem in wezen gedwongen heeft dat incidentele beroep in te stellen. Zo de belastingdienst (staatssecretaris van financiën) geen beroep in cassatie hebben ingesteld, zou Frank nimmer de kosten van het incidentele beroep hebben gemaakt.

In dit geval heeft de belastingdienst (staatssecretaris van financiën) eerst op het incidentele beroep afwijzend gereageerd en pas na repliek in cassatie (hetgeen op zich al zelden voorkomt) de zaak ingetrokken.

Strikt genomen voorziet de wet niet in een proceskostenvergoeding bij een vervallen incidenteel beroep (terecht) doch hier zou je hopen dat er ergens toch een potje is om enige genoegdoening aan Frank te schenken. Hij heeft een lange weg moeten afleggen waarin de belastingdienst meteen bij bezwaar al dezelfde afweging had kunnen maken als nu is gebeurd. De eerste afwijzing van het bezwaar is van november 2019. Ruim vijf jaar en wat een (gemeenschaps)geld…….

Loopt u ook tegen een fiscaal probleem aan? Bel ons en wij lossen het op. Dat hoeft zeker geen vijf jaar te duren; laat u niet afschrikken!