Boetes en naheffingen bij schijnzelfstandigheid vanaf 2026

Vanaf 2026 zal de belastingdienst nog strikter gaan handhaven op het werken met (schijn) zelfstandigen. Vorenstaande volgt uit een kamerbrief d.d 2 oktober 2025 van de staatssecretaris. De zogenaamde zachte landing komt per 2026 te vervallen, dat betekent dat er weer boetes kunnen worden opgelegd. Daarnaast vervallen de uitgangspunten dat de belastingdienst in de basis begint met een bedrijfsbezoek en in beginsel kiest voor een onderzoek over het lopende jaar.

Het handhavingsmoratorium Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) komt te vervallen. De focus komt vanaf 2026 dus te liggen op de heffing van loonheffingen bij de opdrachtgevers en eventueel opleggen van vergrijpboetes.

Schijnzelfstandigheid hoe moet je dit beoordelen ?

In de periode 2024 en 2025 ging het nog met de zachte hand en veelal zonder naheffingen en/of fiscale boetes.  Zelfstandigen zijn eerder in dienstbetrekking dan u zou mogen denken (Hoge Raad 2023), de bedoeling van partijen speelt meestal niet de belangrijkste rol (Hoge Raad 2020).

Op 7 juli 2025 heeft het kabinet via een wetsvoorstel meer duidelijkheid willen geven aan zelfstandigen. Iemand die minder zou verdienen dan € 36 per uur als ZZPer zou een sterkere rechtspositie krijgen, aldus de aanvulling op het wetsvoorstel. Zelfstandigen die minder verdienen dan € 36 zouden in de toekomst eenvoudiger kunnen stellen dat ze werknemer zijn (met de hierbij behorende rechten). Vorenstaande staat in het wetsvoorstel Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (Vbar).

Op 3 februari 2025 gaf de staatssecretaris van Financien nog een extra toelichting, dit naar aanleiding van kamervragen. Over 2025 worden geen bestuurlijke boetes opgelegd, vanaf 2026 dus wel. Vanaf 1 januari 2026 gelden de normale regels weer. Lopende afspraken (modelcontracten) blijven geldig tot eind 2029 (mits wel wordt voldaan aan bestaande wetten, regelgeving en jurisprudentie). Ook moet volgens afspraak worden gewerkt.

Er zijn op 7 maart 2025 interne documenten openbaar gemaakt over de wet DBA, dit betreft ondermeer een samenvatting van de reactie op het memo "uitvoering van de wet DBA" een normenkader Tax Control Framework, uitgangspunten fiscale strategie van de Belastingdienst en de controle aanpak van de belastingdienst. Dit geeft een mooi kijkje in de fiscale keuken.

Wat zijn schijnzelfstandigen?

Schijnzelfstandigen zijn zzp’ers die in feite in een dienstverband werken, maar door hun opdrachtgever als zelfstandigen worden behandeld. Dit kan aantrekkelijk lijken voor werkgevers vanwege lagere kosten en minder verplichtingen, maar het brengt aanzienlijke risico's met zich mee. Wanneer de Belastingdienst oordeelt dat een zzp’er feitelijk een werknemer is, kan dit leiden tot forse naheffingen, boetes en nabetalingen op pensioenen. 

Financiële risico's bij werken met zelfstandigen

Het herkwalificeren van zzp’ers als werknemers brengt aanzienlijke financiële risico's met zich mee:

1. Loonkosten: Werkgevers zullen hun voormalige zzp’ers in loondienst moeten nemen tegen een vergelijkbaar nettoloon, wat kan leiden tot hogere brutolonen.
2. Pensioenpremies: Pensioenfondsen kunnen met terugwerkende kracht pensioenpremies innen, wat kan leiden tot aanzienlijke financiële lasten.
3. Achterstallige rechten: Schijnzelfstandigen kunnen aanspraak maken op achterstallige werknemersrechten zoals vakantiedagen, overwerktoeslagen en transitievergoedingen.
4. Naheffingsaanslagen: de belastingdienst kan naheffingsaanslagen met rente (en soms boetes) opleggen.

Voorbereidingen voor werkgevers die werken met (schijn) zelfstandigen

Om de risico's te minimaliseren, kunnen werkgevers de volgende stappen overwegen:

1. Herzie de contracten: Analyseer de huidige zzp-contracten en bepaal of deze voldoen aan de criteria voor zelfstandigheid. Overweeg om schijnzelfstandigen in vaste dienst te nemen.
2. Fiscaal advies: Raadpleeg een fiscalist (en eventueel een arbeidsrechtspecialist) om een beter inzicht te krijgen in de implicaties van de nieuwe handhaving en om passende maatregelen te treffen. Eventueel het aanpassen van de bestaande contracten en/of het op een andere manier inrichten van de werkzaamheden.
3. Compliance check: Zorg ervoor dat alle zzp’ers daadwerkelijk als zelfstandigen opereren en voldoen aan de eisen van de Belastingdienst. Neem hiertoe gerust contact met ons op.

Noot fiscaal jurist inzake schijnzelfstandigheid

De hernieuwde handhaving van de regels rond schijnzelfstandigheid door de Belastingdienst vanaf 1 januari 2026 brengt risico's met zich mee voor werkgevers. Veel werkgevers hebben in 2024 en 2025 al proactief maatregelen genomen en fiscaal advies ingewonnen. Het is essentieel om de contractuele relaties met zzp’ers zorgvuldig te evalueren en waar nodig aan te passen om toekomstige problemen te voorkomen.

Schijnzelfstandigheid is een term die wordt gebruikt voor een persoon die als zelfstandige werkt maar in feite een werknemer is. Hierdoor worden er geen premies voldaan en is de belastingheffing vaak lager. Dit kan problemen geven met de Belastingdienst maar ook tot gevolg hebben dat er premies en/of boetes moeten worden betaald. Door het handhavingsmoratorium zullen er komende tijd in principe geen boetes worden opgelegd aan opdrachtgevers. 

Als een ondernemer langere tijd voor een opdrachtgever werkt en niet zelfstandig zijn of haar uren mag bepalen bestaat er een risico dat sprake is van werknemerschap. In dit memo wordt een toelichting gegeven op het begrip schijnzelfstandigheid en gezagsverhouding.

De belastingdienst zal de komende tijd haar boekenonderzoeken opvoeren en kritisch zijn op ingehuurde ondernemers. Dit zal mogelijk meer procedures tot gevolg hebben en wellicht ook naheffingsaanslagen en vergrijpboetes.

Overige informatie Jongbloed Fiscaal Juristen

Wilt u weten wat onze klanten over ons zeggen?

Vanaf welke locatie werken wij?

Wie zijn onze klanten?

Inschrijven nieuwsbrief?

Vrijblijvende offerte, adviesgesprek of fiscale scan aanvragen?