Verzuimboete bij afwezigheid van alle schuld bij belastingplichtige

De Belastingdienst legt jaarlijks duizenden verzuimboetes op wegens het te laat indienen van de aangifte inkomstenbelasting. In veel gevallen blijft de boete in stand, omdat de lat voor het aannemen van afwezigheid van alle schuld (avas) uitzonderlijk hoog ligt. Recent heeft de Rechtbank Noord-Nederland d.d. 28 oktober 2025 echter geoordeeld dat X aannemelijk maakt dat zij géén verwijt kan worden gemaakt (ECLI:NL:RBNNE:2025:4836). De verzuimboete van € 385 wordt daarom vernietigd.

Procedure bij Rechtbank over verzuimboete bij Avas

X ontvangt een aanslag IB/PVV 2022 naar een belastbaar inkomen van € 11.871, met gelijktijdige oplegging van een verzuimboete wegens het niet tijdig indienen van de aangifte (art. 67a AWR). Zij krijgt een uitnodiging, herinnering en uiteindelijk een aanmaning d.d. 22 augustus 2023. Toch komt de aangifte pas binnen op 3 juni 2024. X voert aan dat zij in deze periode langdurig was opgenomen in behandel- en zorginstellingen en kampte met ernstige psychische problematiek. Zij heeft meerdere ziekenhuisopnames ondergaan, kreeg intensieve jeugdhulp en voerde gelijktijdig een juridische procedure tegen haar tandarts. Hoewel hulpverleners haar ondersteunen, kunnen zij de aangifte niet voor haar indienen.

De inspecteur betwist (deels) deze omstandigheden en stelt dat X, net zoals zij een advocaat kon inschakelen in haar tandartsenprocedure, externe hulp had kunnen regelen voor het doen van de aangifte. Kernvraag is of X alle in redelijkheid te vergen zorg heeft betracht om te voorkomen dat de aangifte te laat werd gedaan.

Avas: een strenge maatstaf in het boeterecht

De rechtspraak hanteert bij avas een strikte toets: alleen wanneer de belastingplichtige alles heeft gedaan wat redelijkerwijs van hem of haar kan worden verwacht, vervalt de boete. In de praktijk wordt avas vooral aangenomen bij zeer uitzonderlijke omstandigheden, zoals acute medische noodsituaties of situaties waarin de belastingplichtige objectief niet in staat was om te handelen.

De vraag in hoeverre psychische problematiek kan leiden tot het ontbreken van verwijtbaarheid houdt de uitvoeringspraktijk al geruime tijd bezig. In veel zaken oordelen rechters dat een belastingplichtige, zelfs wanneer sprake is van aanzienlijke gezondheidsproblemen, toch in staat had moeten zijn om hulp van derden in te schakelen en dat het ontbreken van dergelijke stappen aan hem of haar kan worden toegerekend. Tegen die achtergrond krijgt deze uitspraak bijzondere betekenis. De rechtbank erkent dat de psychische belastbaarheid van X zó beperkt was dat zelfs het organiseren of zoeken van aanvullende ondersteuning feitelijk buiten haar mogelijkheden viel.

Waarom de rechtbank tot avas komt

De rechtbank beoordeelt de situatie van X in de periode februari tot en met september 2023 zorgvuldig. Uit brieven van behandelaars blijkt dat de psychische en medische situatie van X ernstig en langdurig was. De rechtbank acht aannemelijk dat X in deze periode niet in staat was om de aangifte te doen, noch om initiatief te nemen voor het vinden van professionele hulp buiten haar directe netwerk.

Belangrijk is dat X wél hulp heeft gevraagd binnen haar bestaande zorgstructuur. Dat deze hulpverleners de aangifte niet voor haar mochten of konden indienen, kan haar niet worden verweten. De rechtbank acht het, gezien de beperkingen, niet redelijk om van X te verlangen dat zij verder zou zoeken naar een fiscalist of administratiekantoor. De rechter benadrukt dat het niet gaat om abstracte mogelijkheden, maar om wat X in haar concrete psychische toestand feitelijk kon realiseren.

Daarmee concludeert de rechtbank dat X binnen haar vermogens alles heeft gedaan wat redelijkerwijs van haar kon worden verwacht. De verzuimboete wordt vernietigd.

Noot fiscaal jurist: belangrijke nuancering in het avas-kader

Deze uitspraak brengt belangrijke duidelijkheid in het boeterecht. De rechtbank maakt duidelijk dat de beoordeling van avas geen theoretische redenering is, maar een concrete afweging waarbij wordt gekeken naar wat de belastingplichtige in zijn of haar werkelijke situatie nog kon doen. In situaties waarin sprake is van ernstige psychische problematiek kan het inschakelen van externe deskundigen feitelijk onmogelijk zijn, ook al is dat theoretisch denkbaar.

Voor de praktijk bij een verzuimboete betekent dit:

• Documentatie van hulpverleners is cruciaal voor het aannemelijk maken van avas.
• Het tijdig vragen van hulp binnen het bestaande zorgnetwerk kan voldoende zijn wanneer de belastingplichtige redelijkerwijs niet tot meer in staat is.
• De inspecteur kan niet volstaan met de stelling dat ’externe hulp beschikbaar is’; de rechter kijkt naar de feitelijke toegankelijkheid daarvan voor de betrokkene.

Wij verwachten dat deze uitspraak met name relevant is voor belastingplichtigen met langdurige zorgtrajecten of ernstige psychische beperkingen. Het blijft echter maatwerk: avas wordt niet snel aangenomen, maar deze zaak laat zien dat de rechter ruimte ziet wanneer de persoonlijke omstandigheden daadwerkelijk elke verwijtbaarheid uitsluiten. Heeft u een boete ontvangen maar was tijdige aangifte feitelijk onmogelijk? Wij helpen graag bij de beoordeling en onderbouwing van uw positie, stuur ons gerust een e-mail.