Piloot uit Turkije heeft toch geen recht op Golfstatenvrijstelling

Advocaat-Generaal Pauwels concludeerde op 26 september 2025 (ECLI:NL:PHR:2025:1043) dat een in Nederland woonachtige piloot die werkt voor een Turkse luchtvaartmaatschappij geen beroep kan doen op de vrijstellingsmethode uit het zogenoemde Golfstatenbesluit. Daarmee adviseert de A-G de Hoge Raad om het cassatieberoep van de Staatssecretaris van Financiën gegrond te verklaren.

Voorkoming dubbele belasting bij piloten

De piloot woont in Nederland, maar is gestationeerd in Turkije en vliegt in het internationale verkeer. Volgens het belastingverdrag Nederland–Turkije (art. 15 lid 3) mag Turkije de inkomsten belasten. Nederland verleent daarop voorkoming van dubbele belasting via de verrekeningsmethode.

In de praktijk leidt dat tot belastingheffing in Nederland, omdat Turkije doorgaans geen of slechts beperkte inkomstenbelasting heft. De piloot stelde dat dit discriminerend (in strijd met het gelijkheidsbeginsel) is ten opzichte van collega’s die werkzaam zijn in de Golfstaten (zoals Bahrein en Oman), voor wie op grond van het Golfstatenbesluit van 7 september 2017 de vrijstellingsmethode geldt.

Die goedkeuring leidt ertoe dat het inkomen in Nederland volledig is vrijgesteld, hetgeen een aanzienlijk gunstiger resultaat oplevert.

Gelijkheidsbeginsel en golfstatenbesluit

Het Gerechtshof Arnhem Leeuwarden komt op 9 augustus 2024 (ECLI:NL:GHARL:2024: had de piloot in 2024 in het gelijk gesteld. Volgens het Hof brengt het gelijkheidsbeginsel mee dat de begunstiging uit het Golfstatenbesluit zich ook moet uitstrekken tot inwoners van Nederland die vergelijkbaar in het buitenland werken, zoals in Turkije. Het Hof vond geen objectieve reden voor het onderscheid tussen de Golfstaten en Turkije. Volgens het belastingverdrag tussen Nederland en Turkije moet echter de verrekeningsmethode worden toegepast. Het 4739) komt tot een opmerkelijke uitspraak. Het hof oordeelt dat het Nederlandse verdragsbeleid is gericht op het principe van kapitaalimportneutraliteit en dat mede daarom voor actieve inkomsten een vermindering van dubbele belasting moet worden verleend volgens de vrijstellingsmethode. De staatssecretaris heeft dit in het golfstatenbesluit ook goedgekeurd, hierin staat dat voor piloten de vrijstellingsmethode moet worden toegepast. De reden is dat ondermeer Bahrein en Oman geen inkomstenbelasting heffen en dan valt er niks te verrekenen voor in Nederland wonende werknemers die in die staten werken. Hierdoor zouden inkomsten uit die staten effectief in Nederland worden belast, dit is volgens het besluit onwenselijk. De regeling geldt voor werknemers die offshore werken of voor personeel van internationale lucht- en scheepvaarttuigen.  Er is geen objectieve en/of redelijke rechtvaardiging voor een ongelijke behandeling in de situatie met Turkije. Op het golfstatenbesluit valt wel wat af te dingen, veel belastingverdragen kennen geen kapitaalimportneutraliteit, denk hierbij aan bestuurders, piloten, sporters en artiesten, waarbij vaak de belastingverrekening wordt toegepast. Tegen de uitspraak van het Gerechtshof loopt nog cassatie. De AG is het op 26 september 2025 niet met het Gerechtshof eens (ECLI:NL:PHR:2025:1043)

Golfstatenvrijstelling bij piloten

A-G Pauwels komt in zijn uitvoerige conclusie tot de tegengestelde slotsom. Hij acht het beroep van de Staatssecretaris gegrond en vindt dat het Hof een onjuiste maatstaf heeft gehanteerd.

Volgens de A-G is de strekking van het Golfstatenbesluit door het Hof verkeerd begrepen. Het besluit is niet bedoeld als algemene gunstregeling voor alle gevallen waarin de verrekeningsmethode geldt, maar had een beperkte en herstellende strekking:

• In de verdragen met Bahrein en Oman was de verrekeningsmethode opgenomen, hiermee is onbedoeld afgeweken van het verdragsbeleid waarbij Nederland voor arbeidsinkomen normaal de vrijstellingsmethode toepast.
• Bij Turkije daarentegen is bewust gekozen voor de verrekeningsmethode.

Omdat sprake is van een bewuste beleidskeuze bij Turkije en van een vergissing bij de Golfstaten, zijn de gevallen volgens Pauwels niet feitelijk en rechtens vergelijkbaar. Het verschil in behandeling is daarom objectief gerechtvaardigd, en het gelijkheidsbeginsel verplicht niet tot uitbreiding van de vrijstellingsmethode.

De A-G adviseert de Hoge Raad de uitspraak van het Hof te vernietigen en de zaak terug te verwijzen voor verdere behandeling van nog openstaande punten, waaronder de vraag naar een geldige navorderingsgrond.

Kritiek op het Golfstatenbesluit zelf

Interessant is dat de A-G ook wijst op kritische geluiden in de literatuur over de rechtsgrond van het Golfstatenbesluit.
Het besluit wijzigt feitelijk de werking van belastingverdragen door eenzijdig af te wijken van verdragsafspraken, zonder parlementaire goedkeuring. Sommige auteurs betogen dat dit in strijd kan zijn met artikel 91 van de Grondwet, dat bepaalt dat verdragswijzigingen goedkeuring van de Staten-Generaal behoeven. De A-G laat echter in het midden of het besluit op die grond onrechtmatig zou zijn — dat punt was in deze procedure niet in geschil — maar hij onderkent dat het besluit “een bijzondere figuur” is binnen het verdragsrechtelijke stelsel.

Noot fiscaal jurist inzake belastingheffing bij piloten

De conclusie van A-G Pauwels beperkt de reikwijdte van het Golfstatenbesluit tot de specifieke context waarvoor het is bedoeld: herstel van onbedoelde afwijkingen in de Golfstatenverdragen. Voor andere landen waar de verrekeningsmethode bewust is opgenomen – zoals Turkije – biedt het besluit geen grond om de vrijstellingsmethode toe te passen. Daarmee bevestigt de A-G de lijn dat alleen objectieve beleidsafwijkingen kunnen leiden tot uitbreiding van begunstigend beleid, niet enkel een verschil in belastingdruk.

Wij zijn benieuwd of de Hoge Raad de conclusie gaat volgen en of zij iets gaat melden ten aanzien van het Golfstatenbesluit. In het licht van het huidige politieke klimaat is dit besluit sowieso vreemd omdat het bewust de mogelijkheid creëert voor inwoners van Nederland om belastingvrij inkomen te genieten.