Inzagerecht fiscaal dossier

Een arrest waarvan je fiscale haren recht overeind gaan staan.

In het Nederlandse fiscale recht is het recht op inzage in het belastingdossier gekoppeld aan de hoorzitting tijdens de bezwaarfase. Alleen nadat de belanghebbende een bezwaarschrift heeft ingediend en hij bovendien gebruik heeft gemaakt van het recht te worden gehoord voordat over het bezwaarschrift is beslist, heeft een belastingbetaler recht om zijn belastingdossier in te zien (artikel 7:4 AWB). Dit is anders als een boete is opgelegd, vanaf het moment dat een boete is aangekondigd moet de Inspecteur een belastingbetaler / belanghebbende inzage verstrekken in zijn (boete-)dossier (artikel 5:49 AWB).

Wettelijk recht op dosserinzage vanaf 2024

Vanaf 2024 wordt de dossierinzage in de wet opgenomen (amendement)

Inzagerecht als bezwaar is gemotiveerd

In het bestuursrecht, dus ook in het belastingrecht, bestaat het recht om stukken in te zien als bezwaar wordt gemaakt tegen een beslissing van de overheid. Dat inzagerecht is nu beperkt door een uitspraak van de Hoge Raad. Het inzagerecht is al eerder in een arrest aan de orde geweest, namelijk op 4 mei 2018.

De belastingplichtige wil stukken ontvangen

Een man parkeert zijn auto in Amsterdam en koopt geen parkeerkaartje (of kon de financiering daarvoor niet rondkrijgen). Daarom krijgt hij van de parkeercontroleur een naheffingsaanslag parkeerbelasting. Hij schakelt een professional in om bezwaar te maken. Deze dient een zogenoemd pro forma bezwaar in. Daarin wordt bezwaar gemaakt tegen de heffing op nog nader aan te voeren gronden (de motivering). Tevens wordt verzocht om toezending van de stukken waarop de heffing is gebaseerd en om telefonisch te worden gehoord.

Omdat de motivering ontbreekt, stuurt de ambtenaar een brief en stelt in de brief dat vóór een bepaalde datum moet worden gemotiveerd. Daarop reageert de adviseur dat hij dat niet kan omdat hij de gevraagde stukken niet heeft ontvangen. Onderwijl wordt er door de ambtenaar een telefonische hoorsessie ingepland en meegedeeld dat de stukken daarvoor op diens kantoor ter inzage liggen.

Uiteindelijk gaat de adviseur niet naar het kantoor voor de inzage. Wel is er nog telefonisch contact, maar er wordt niet gehoord. Uiteindelijk verklaart de ambtenaar het bezwaar niet-ontvankelijk (omdat het niet gemotiveerd is).

Verzoeken om inzage stukken tijdens hoorzitting

Het is volgens het Gerechtshof 's Hertogenbosch heeft op 9 augustus 2023 (ECLI:NL:GHSHE:2023:2595) van belang dat u bij een schending van het inzagerecht (artikel 7:4 lid 3 AWB) hierover een opmerking maakt tijdens de hoorzitting. Als een belanghebbende - die door een proffesionele gemachtigde wordt bijgestaan - tijdens een hoorzitting niet opnieuw aanvoert dat hij door het achterwege laten van de inzage in zijn stukken (dossier bij de belastingdienst of de overheidsinstelling) informatie mist, de belanghebbende deze informatie kennelijk niet nodig heeft, niet meer nodig heeft of niet heeft gemist. Tijdens een (telefonische) hoorzitting is het ontbreken van het inzagerecht niet aan de orde gesteld. Het Hof gaat met de wettekst in de hand (artikel 6:22 AWB) aan het inzagerecht / de inzageplicht (artikel 7:4 lid 2 AWB), voorbij.  Het Gerechtshof komt tot het volgende:

• RO 4.6: Indien, zoals in het onderhavige geval, geen ter inzagelegging heeft plaatsgevonden voorafgaand aan de hoorzitting, dan mag van belanghebbende worden verwacht dat hij voorafgaande of tijdens die hoorzitting nogmaals daarom verzoekt. Als een belanghebbende, zeker in het geval hij wordt vertegenwoordigd door een professionele gemachtigde, tijdens die hoorzitting niet opnieuw aanvoert dat hij door het achterwege laten van de ter inzagelegging informatie mist, dan mag in beginsel worden aangenomen dat hij die stukken kennelijk niet (meer) nodig heeft. Het laten passeren van de mogelijkheid in de bezwaarfase om informatie te vergaren, die nodig is om de bezwaarfase optimaal te laten verlopen, moet dan voor rekening van belanghebbende blijven. Uit het verslag van de (telefonische) hoorzitting volgt niet dat belanghebbende zijn klacht over schending van het inzagerecht naar voren heeft gebracht. Weliswaar golden ten tijde van het horen van coronamaatregelen maar ook dan geldt dat de gemachtigde had kunnen informeren naar de gang van zaken met betrekking tot de inzage.

De Hoge Raad laat het verder bij op 12 april 2024 (ECLI:NL:HR:2024:578). Dit hoeft geen algemene lijn te zijn, het inzagerecht speelde tijdens de corona periode, de ambtenaar heeft dit recht niet gemeld, de hoorzitting was telefonisch en tevens waren alle stukken online beschikbaar. Ook heeft de ambtenaar een paar keer gevraagd of belanghebbende alle stukken in bezit had.

Rechter en fiscaal inzagerecht

De belastingplichtige gaat in beroep. Bij de rechtbank vangt hij bot. De rechtbank meent dat er in bezwaar geen recht bestaat op toezending van stukken, alleen een inzagerecht voor het horen. Van die mogelijkheid is geen gebruik gemaakt. Nu het bezwaar niet is gemotiveerd, is het terecht niet-ontvankelijk verklaard. In hoger beroep is het gerechtshof het met de rechtbank eens. Het Hof onderstreept dat pas in beroep bij de rechter een recht op toezending van de stukken bestaat en in bezwaar alleen een inzagerecht.

Hoge Raad over inzagerecht

Ook bij de Hoge Raad vangt de belastingplichtige bot. |Deze oordeelt kort en bondig:

• “Het bestuursorgaan is verplicht de op de zaak betrekking hebbende stukken ter inzage te leggen in het kader van het horen van de belanghebbende in bezwaar (artikel 7:4 Awb). Een dergelijke verplichting bestaat niet in een geval als het onderhavige, waarin geen enkele aanduiding is gegeven van de gronden van het bezwaar.”

en

• “Het door belanghebbende gedane verzoek om afschrift van de stukken was geen grond om niet te voldoen aan de verplichting het bezwaar te motiveren binnen de door de heffingsambtenaar gestelde termijn.”

Opmerking fiscaal jurist over inzagerecht

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: een onwenselijk en onjuist arrest.

Een belastingplichtige moet weten waarop een belastingaanslag is gebaseerd, zodat hij zich daartegen kan verweren. Daarvoor heeft hij informatie nodig. Daarop ziet o.a. ook het inzagerecht. Het feit dat ambtenaren weigeren in bezwaar stukken toe te zenden die nodig zijn voor de motivering van het bezwaar is al lastig te begrijpen en aanvaarden. Dat deze praktijk wordt gedekt door de rechtspraak en dus zorgt voor – goeddeels – overbodige ritjes naar de Belastingdienst, is misschien nog overkomelijk.

De Hoge Raad maakt het echter allemaal nog veel erger. Als het bezwaar nog niet is gemotiveerd, waarbij bovendien wordt aangegeven dat motivering zonder stukken niet mogelijk is, stelt de Hoge Raad ijskoud dat dan zelfs het inzagerecht niet bestaat. Dus je kunt niet eens gaan kijken waarop de aanslag is gebaseerd.

Zo ongenuanceerd zal de Hoge Raad het toch niet bedoelen???

Het staat er wel.

Zou het ermee te maken hebben dat het slechts om parkeerbelasting gaat en je doorgaans wel weet waarom het gaat en je eigenlijk niet moet zeuren? Zeg dàt dan.

Pak de eerste de beste mogelijkheid om dit arrest ernstig te nuanceren. Dit is een verkeerde afslag.

Inzagerecht Belastingdienst en AVG

Als fiscaal jurist puzzel je soms om toch je doel te bereiken. Het inzagerecht is redelijk strak verankerd in de AWB (Algemene Wet Bestuursrecht). Het recht om op de zaak betrekking hebbende stukken in te zien is automatisch gekoppeld aan een hoorzitting. Tijdens een beroepsprocedure moet de Inspecteur deze stukken bij een verweerschrift versturen (artikel 8:42 AWB).

Via artikel 67 AWR (lid 2 onder a) kunt u stukken inzien die u zelf aan de Belastingdienst heeft verstuurd. Leuker en interessanter is het dat u dan ook de stukken van de Inspecteur of derden kunt inzien. Dit zou moeten kunnen op grond van de recent ingevoerde AVG wetgeving (Algemene Verordening Gegevensbecherming). De AVG zou het mogelijk moeten maken de stukken in te zien ten aanzien van zijn persoon die de Belastingdienst heeft verwerkt. Deze wetgeving is nog nieuw dus jurisprudentie is er nog niet en u moet er een beroep op doen. De Belastingdienst moet dan binnen 4 weken reageren. Uw recht is netjes ondergebracht in artikel 15 van de AVG. Ook moet de Belastingdienst uitleggen waarom (met welk doel) de gegevens worden verwerkt. Op de site van de Belastingdienst staat hoe dit verder werkt.

Jongbloed Fiscaal Juristen heeft ruime ervaring bij de bestrijding van allerlei aanslagen, gemotiveerd en ongemotiveerd. Neem vrijblijvend contact op.

Nieuws inzage dossierinzage belastingdienst

In de bezwaarfase, maar ook als een boete is aangekondigd of opgelegd, heeft de belastingplichtige het recht om zijn volledige dossier bij de Belastingdienst in te zien. In de praktijk wordt niet altijd het volledige dossier door de Belastingdienst verstrekt. Regelmatig wordt inzage in het volledige dossier geweigerd en wordt bijvoorbeeld enkel `beperkt` een deel van de correspondentie verstrekt. Ook bestaat er een recht op afschriften - kopieën van de documenten. In deze procedure in 2021 wordt nog eens duidelijk wat er wel en niet moet worden verstrekt. Ook informatie verkregen uit een derdenonderzoek moet aan de belastingplichtige worden verstrekt. De rechter stelt in deze procedure dat binnen 4 weken alle informatie moet worden verstrekt. Het valt ons op dat de rechter ook een beetje klaar is met "verstoppertje spelen". Als de informatie niet binnen 4 weken wordt verstrekt wordt er een dwangsom van € 10.000 per week opgelegd. Ook moet de Belastingdienst de werkelijke proceskosten vergoeden, dit zien we zelden.

Tips bij dossierinzage belastingdienst

Neem uw paspoort of rijbewijs mee naar elke bezoek bij de belastingdienst. Onderstaand enkele tips welke u voor de dossierinzage aan de inspecteur kunt sturen.

1. Vragen om inhoudsopgave van het dossier (met melding welke stukken eruit zijn gehaald).
2. Vragen of er ook een digitaal dossier aanwezig is. 
3. Vraag expliciet of het dossier dat u mag inzien volledig is en/of er stukken zijn uitgehaald. Als er stukken zijn uitgehaald vraag dan waarom.
4. Leg de stukken op chronologische volgorde en maak na het gesprek een tijdlijn. Dit geeft een beter inzicht in de feiten.
5. Vragen om e-mails, notities, standpunten kennisgroep en vastleggingen van telefoongesprekken. 
6. Vragen of behandelaar erbij kan zijn. 
7. Kijk kritisch of er stukken ontbreken (bijvoorbeeld door verwijzingen in de stukken naar andere stukken, mails of telefoongesprekken).
8. Vraag vooraf om de voorgenomen uitspraak op bezwaar en/of het standpunt van de inspecteur.
9. Vraag aan einde van gesprek dat toekomstige stukken aan u worden toegestuurd.
10. Aangeven dat je eventueel afschriften en/of foto's, wilt nemen.

Tips voor hoorgesprek belastingdienst

De Algemene wet bestuursrecht (Awb) bepaalt (artikel 7:2) dat u in de gelegenheid moet worden gesteld te worden gehoord voordat er een beslissing wordt genomen. Als de belastingdienst aan al uw bezwaren tegemoet komt is dit niet echt nodig. In Artikel 25 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (AWR) is bepaald dat u slechts wordt gehoord op zijn verzoek. In het hoorgesprek kan de belastingdienst extra informatie inwinnen en kunt u uw zienswijze nader toelichten. Hierbij een aantal tips voor het hoorgesprek:

1. Stel een agenda op voor de onderwerpen welke u wilt bespreken.
2. Begin het gesprek met een korte inleiding waarin u het volgende aangeeft (a) de feiten (b) standpunt inspecteur (c) uw standpunt (d) de geschilpunten.
3. Vraag om een toelichting van het standpunt van de inspecteur met indien nodig een verduidelijking van zijn mening of standpunt. Vraag dus om het standpunt van de belastingdienst en hoe ze bij dit standpunt komen.
4. Let op de non verbale communicatie van de inspecteur en overige aanwezigen.
5. Neem alle relevante informatie mee naar het hoorgesprek.
6. Wees helder en duidelijk en geef de inspecteur wellicht nieuwe inzichten, vermijd juridisch of fiscaal jargon, maar noem indien nodig wel jurisprudentie en wetsartikelen.
7. Als u nog stukken of informatie wilt toevoegen neem deze dan mee naar de hoorzitting en laat afschriften achter voor de belastingdienst.
8. Maak een (pleit) notitie met een samenvatting van alle feiten en laat dit aan gespreksverslag hechten.
9. Maak zelf tijdens bespreking verslag en stuur dit direct na de hoorzitting aan de inspecteur. Leg hierin de belangrijkste punten en eventuele afspraken vast. Dit verslag zal dienen als gespreksverslag in de latere fase.
10. Vraag of er stukken uit dossier zijn gehaald en waarom.
11. Indien gewenst probeer in het hoorgesprek een compromis te bereiken of onderzoek of er op onderdelen nog oplossingen zijn te vinden.
12. Vraag of er derdenonderzoeken zijn verricht en/of externe informatie over u is ingewonnen.
13. Maak indien nodig en gewenst duidelijk afspraken aan het einde van het gesprek (dus moet er nog informatie worden aangeleverd en/of standpunten worden toegelicht).
14. Sluit het gesprek correct en professioneel af en bedank de belastingdienst medewerker voor het gesprek.
15. Vraag eventueel een fiscaal jurist (second opion) om de situatie te beoordelen. U kunt ons hiertoe een mail sturen voor een vrijblijvende offerte.

Bron fiscaal inzagerecht

Hoge Raad d.d. 8 maart 2019 (ECLI:NL:HR:2019:332)

Gerechtshof Amsterdam d.d. 31 juli 2018 (ECLI:NL:GHAMS:2018:2706)

Rechtbank Amsterdam d.d. 24 augustus 2017 (ECLI:NL:RBAMS:2017:6513)