Bestuurdersaansprakelijkheid DGA van MKB bedrijf

Als DGA van een MKB bedrijf kun je sneller persoonlijk (in prive) aansprakelijk worden gesteld dan veel ondernemers en DGA's denken. De belastingdienst, banken en curatoren hebben vaak meer rechten dan u zou mogen verwachten. Met name bij betalingsproblemen, dividenduitkeringen, rekening courant schulden aan uw BV, werken met ondernemers of uitzendbureau's (ketenaansprakelijkheid) en bij risicovolle activiteiten kunnen er problemen ontstaan. In dit artikel leggen wij u als DGA uit waar de mogelijke risico's zitten en waar u op moet letten binnen uw bedrijf. Tevens kijken we hoe je bestuurdersaansprakelijkheid kunt voorkomen.

Soorten aansprakelijkheid DGA in prive

Er zijn meerdere vormen van aansprakelijkheid in prive. De belangrijkste zijn:

Fiscale aansprakelijkheid van de DGA

Bestuurdersaansprakelijkheid loonbelasting en omzetbelasting (artikel 36 invorderingswet), of te laten melding betalingsonmacht (uitvoeringsbesluit invorderingswet) of via de hoepel van de Inlenersaansprakelijkheid (artikel 49 invorderingswet). In dit artikel bekijken wij specifiek wat de mogelijkheden en onmogelijkheden voor de belastingdienst zijn.

Bonafide bestuurder en bestuurdersaansprakelijkheid

In de basis is de bestuurder niet aansprakelijk voor schulden van de BV (rechtspersoon). Voor de belastingschulden staat er een belangrijke uitzondering in artikel 36 invorderingswet. Al met al, niet melden of niet juist melden en de bestuurder is aansprakelijk in privé. In 2009 heeft de adviseur van de Hoge Raad dat dit (het niet tijdig melden) tot oneerlijke (onevenredige) situaties zou kunnen leiden bij bonafide bestuurders. De Hoge Raad ging hier in 2011 nog aan voorbij (de wet is de wet). De melding betalingsonmacht dient te worden gedaan binnen 2 weken nadat de verschuldigde belasting behoorde te zijn afgedragen of te zijn voldaan. Bij een naheffingsaanslag kan er geen tijdige melding betalingsonmacht meer plaatsvinden. Dit onweerlegbare bewijsvermoeden is in de volksmond oneerlijk, in het recht is sprake van strijdigheid met het communautaire evenredigheidsbeginsel. In het arrest van de Hoge Raad op 6 oktober 2023 komt de Hoge Raad terug op haar eigen arrest uit 2011. In sommige gevallen (bijvoorbeeld een naheffingsaanslag) is het onmogelijk dat de bestuurder het vereiste bewijs zal kunnen leveren dat het niet aan hem of haar te wijten is dat geen of niet op de juiste wijze een melding betalingsonmacht is gedaan. De bestuurderaansprakelijkheid in prive is dan dus niet te voorkomen, zelfs als sprake is van een eerlijke / bonafide bestuurder. Er worden nu door de Hoge Raad (prejudiciële) vragen gesteld of het (unierechtelijke) evenredigheidsbeginsel zich hiertegen verzet. Deze zaak richt zich op de omzetbelasting, de toekomstige vervolg vraag zal zijn of de loonheffing hiermee in lijn mag worden gezet.

De belastingdienst kan ook een bestuurdersverbod laten opleggen door de curator of de rechter (artikel)

Civiele aansprakelijkheid van de DGA

De Interne bestuurdersaansprakelijkheid is geregeld in artikel 2:9 BW. De externe bestuurdersaansprakelijkheid bij kennelijk onbehoorlijk bestuur (artikel 2:138 BW) of via onrechtmatige daad (artikel 6:162 BW). Als een bestuurder / DGA beslist om andere schuldeisers wel te betalen en de Belastingdienst niet, dan is de Belastingdienst al snel van mening dat er sprake is van kennelijk onbehoorlijk bestuur. De Belastingdienst is hierbij van mening dat haar vorderingen voorgaan op de overige schuldeisers. Dit is echter niet altijd zo, zie hiertoe een arrest van de Hoge Raad dat in april 2019 is verschenen. De fiscus is een ‘preferente schuldeiser’. Ontvangers merken het onbetaald laten van belastingschulden ten gunste van andere schuldeisers al snel aan als kennelijk onbehoorlijk bestuur en zullen in een dergelijk geval de bestuurder daarvoor aansprakelijk stellen. Dat is zeker niet altijd terecht, zo bevestigde de Hoge Raad in zijn arrest van 12 april 2019.

Onrechtmatige daad DGA en bestuurdersaansprakelijkheid

De aansprakelijkheid via de onrechtmatige daad is in beeld gekomen bij het zogenaamde Beklamel arrest (Hoge Raad 6 oktober 1989).

Jaarrekening te laat en bestuurdersaansprakelijkheid

Als een bestuurder er een beetje een rommeltje van heeft en cijfers te laat zou publiceren zal de curator vlot een briefje aan de DGA sturen, de bewijspositie van de DGA wordt dan zwaarder, aldus de Hoge Raad d.d. 8 juni 2001 ECLI:NL:HR:2001:AB2053.

Rekening courant DGA en bestuurdersaansprakelijkheid

In een uitspraak van het Gerechtshof Arnhem Leeuwarden d.d. 27 februari 2024 ECLI:NL:GHARL:2024:1513 boog het Gerechtshof zich over de vraag of de verrekening van een rekening courant vordering van een DGA met zijn BV is aan te merken als kennelijk onbehoorlijk bestuur. Het gerechtshof was uiteindelijk van mening dat er sprake was van onbehoorlijk bestuur.

Verliesgevende activiteiten binnen concern voortzetten en bestuurdersaansprakelijkheid

De Rechtbank Zeeland West Brabant heeft op 14 mei 2025 (ECLI:NL:RBZWB:2025:5501) een uitspraak gedaan inzake kennelijk onbehoorlijk bestuur door het bestuur bij een boedeltekort. Deze uitspraak was het gevolg van het voortzetten van verliesgevende activiteiten binnen een concern, een soort stroppen of ellende BV binnen een groep. De rechtbank stelt dat het nalaten van adequate maatregelen ter bescherming van crediteuren bestuurders duur kan komen te staan. De rechtbank volgt in grote lijnen de uitspraak van de Hoge Raad d.d. 11 september 2009 ECLI:NL:HR:2009:BH4033. In deze casus ging het om een verliesgevende dochteronderneming die enkel via leningen van de moedermaatschppij in leven bleef.

Checklist DGA van een MKB bedrijf en bestuurdersaansprakelijkheid

De belangrijkste aandachtspunten voor een DGA om bestuurdersaansprakelijkheid in prive te voorkomen zijn:

1. Schriftelijk melden betalingsonmacht binnen 2 weken (artikel).
2. BTW en loonheffingen (binnen fiscale eenheid) volledig, juist en tijdig betalen en aangeven.
3. Liquiditeitsprognose opstellen.
4. Cijfers, jaarrekeningen en administratie altijd up to date.
5. Publicatiestukken tijdig indienen bij de KvK.
6. Rekening courant schuld DGA beperken (max 500.000 is fiscale grens).
7. Geen selectie betalingen als bedrijf in problemen komt (en advocaat inschakelen als het spannend begint te worden).
8. Bestuursbesluiten juist en volledig documenteren.
9. Bij dividenduitkeringen altijd een uitkerings- en balanstoets opstellen (inclusief notulen en bestuursbesluit).
10. Geen contracten (of verplichtingen) aangaan zonder reële nakomingsmogelijkheden.