Belastingdienst mag camera's boven snelwegen niet zomaar gebruiken voor naheffing!

De Hoge Raad besliste op 24 februari 2017 dat het gebruik van ANPR-camera's boven snelwegen voor fiscale doeleinden een ongeoorloofde inbreuk vormt op het recht op privacy. Dit was een klap in het gezicht van de Belastingdienst, omdat deze camerabeelden vaak de kapstok vormden waaraan de naheffing van loonbelasting voor het privégebruik van de zakelijke auto wordt opgehangen.

Daarom werd in de wijziging van enkele belastingwetten en enige andere wetten 2019 (‘Overige fiscale maatregelen 2019’) het voorstel opgenomen om de Belastingdienst het recht te verschaffen gegevens van de ANPR-camera's boven de snelweg te gebruiken voor controles voor de motorrijtuigenbelasting. Sinds 1 januari 2019 is dit voorstel onder art. 77A in de Wet op de motorrijtuigenbelasting 1994 opgenomen. Hierdoor heeft de Belastingdienst een wettelijk grondslag om met behulp van de ANPR-camera’s, die ten doel hebben om de veiligheid te waarborgen in het verkeer, belastingen te innen.

Bevoegdheid van de inspecteur

Deze bevoegdheid van de inspecteur strekt echter alleen tot de Wet op de motorrijtuigenbelasting 1994 (MRB 1994) en geldt niet voor de Wet belasting zware motorrijtuigen (BZM). In de overige fiscale maatregelen 2019 heeft de wetgever expliciet aangegeven dat deze bevoegdheid van de inspecteur enkel bedoeld is voor de MRB 1994. Dit is ook de reden dat een dergelijke bevoegdheid zelfs in de nieuwe BZM, die sinds 1 september 2020 geldend is, ontbreekt.

In de hiervoor genoemde arresten van 24 februari 2017 heeft de Hoge Raad het gebruik van camerabeelden voor de controle in verband met de wettelijke regeling voor bijtelling voor de auto van de zaak getoetst aan art. 8 van het EVRM. Bij de toets aan dit artikel heeft de Hoge Raad in aanmerking genomen “dat het hier niet gaat om één of enkele waarnemingen in de openbare ruimte, maar om het systematisch verzamelen, vastleggen, bewerken en jarenlang bewaren van gegevens over de bewegingen van voertuigen op diverse plaatsen in Nederland, op een zodanige wijze dat die gegevens aan de hand van het kenteken tot een bepaald voertuig en daarmee (in beginsel) tot een bepaalde persoon kunnen worden herleid, en waarbij het doel (mede) is om aan de hand van een analyse van die gegevens per voertuig een beeld te krijgen van de verplaatsingen daarvan gedurende een jaar” en komt tot de conclusie dat de handelswijze van de Belastingdienst in strijd is met art. 8 van het EVRM.

Genoemde arresten van de Hoge Raad hadden tevens betrekking op de controle of een bedrijfsauto voor niet meer dan 500 kilometer (op kalenderbasis) voor privédoeleinden wordt gebruikt, waardoor bijtelling niet hoeft te worden geteld. Er werden namelijk camerabeelden gebruikt ter controle van de kilometeradministratie van belastingplichtigen. Uit de arresten blijkt dat de Belastingdienst de camerabeelden van het verkeer op de snelwegen niet zonder wettelijke basis mogen gebruiken om belastingplichtigen te controleren op het privégebruik van de bedrijfsauto. De fiscus mag op basis van deze beelden daarom geen naheffingsaanslagen en boetes opleggen aan automobilisten die ten onrechte opgeven dat zij niet meer dan 500 kilometer per jaar privé met hun bedrijfsauto rijden.

Indien blijkt dat een naheffingsaanslag loonheffingen of BZM is opgelegd met behulp van ANPR-camera’s die boven de snelweg hangen, dan vormt dit in beginsel een ongeoorloofde inbreuk op het recht op privacy en kan het als onrechtmatig verkregen bewijs aangemerkt worden.

Heeft u nog vragen inzake uw bijtelling, controle van de Belastingdienst, et cetera. Neem gerust contact op een van de onderstaande adviseurs.