Verschoningsrecht advocaat en belastingen

De Belastingdienst mag de informatie (correspondentie) tussen advocaten en hun cliënten niet inzien. Dit is niet anders als deze correspondentie informatie bevat die van belang zou kunnen zijn voor de belastingheffing.

Procedure inzake verschoningsrecht

In een procedure bij het Gerechtshof Den Bosch (in 2019) kwam het volgende aan de orde:

De heer X heeft een vliegtuigongeluk gehad nabij Schiphol.
Vanwege dit ongeluk heeft de heer X een schadevergoeding van ruim € 2.000.000 ontvangen van de luchtvaarmaatschappij.
De schadevergoeding hangt mede samen met buitenlands inkomen van de heer X.
Het "afpakteam" van de Belastingdienst (deurwaarder met politie en Belastingdienst inspecteur) bezoekt de woning van de heer X, zijn vrouw is thuis en geeft een ordner af met informatie over het ongeluk. In de ordner zit ook correspondentie tussen de advocaat en de heer X.
De nieuwsgierigheid van de Belastingdienst is door de inhoud van de ordner toegenomen. Er wordt nadere informatie opgevraagd bij de heer X.
De heer X weigert de informatie te verstrekken.
De Belastingdienst legt een informatiebeschikking op.
De heer X weigert de vragen te beantwooorden resp. de informatie te verstrekken.
De Belastingdienst stelt: "verschoningsrecht van advocaten mag niet gelden voor stukken die nodig zijn voor de belastingheffing van een belastingplichtige."
De rechter is er vlot klaar mee: "dat is niet zo, ook dan geldt het verschoningsrecht."

Noot fiscaal jurist inzake verschoningsrecht en belastingen

Artikel 47 AWR geeft aan de Inspecteur ruime bevoegdheden om informatie op te vragen. Iedereen is gehouden om informatie aan de Belastingdienst te verstrekken als deze fiscaal relevant is. Het gaat hierbij niet alleen om informatie welke fiscaal relevant is, maar ook om informatie welke fiscaal relevant zou kunnen zijn. Het verschoningsrecht doorkruist dit. Dit is echter gewoon toegestaan.

De Belastingdienst mag de stukken uit de ordner niet gebruiken voor de belastingheffing van de heer X en de stukken uit de informatiebeschikking hoeven niet te worden verstrekt. Dit geldt ook als deze stukken fiscaal relevant zijn voor de belastingheffing. Inzage in vragen in de overeenkomst (settlement demand) tussen de heer X en de luchtvaartmaatschappij is wel toegestaan. De Hoge Raad heeft zich ook al eens gebogen over het verschoningsrecht en komt tot het volgende:

Zoals de Hoge Raad heeft beslist in zijn arrest van 1 maart 1985, nr. 6667, ECLI:NL:HR:1985:AC9066, moet de grondslag van het verschoningsrecht zoals neergelegd in artikel 53 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (hierna: de AWR) worden gezocht in een in Nederland geldend algemeen rechtsbeginsel dat meebrengt dat bij vertrouwenspersonen zoals advocaten het maatschappelijk belang dat de waarheid in rechte aan het licht komt, moet wijken voor het maatschappelijk belang dat een ieder zich vrij en zonder vrees voor openbaarmaking van wat wordt besproken om bijstand en advies tot zijn advocaat moet kunnen wenden. Het verschoningsrecht strekt zich daarbij alleen uit tot datgene waarvan de wetenschap de advocaat van belanghebbende als zodanig, dat wil zeggen als advocaat, is toevertrouwd. Alles waarvan de wetenschap hem als zodanig is medegedeeld, heeft ook als hem toevertrouwd te gelden.

Welke informatie dan wel moet worden verstrekt is aan de advocaat (zie onder meer Hoge Raad 25 september 1992 14.652, ECLI:NL:HR:1992:ZC0690 en HR 4 juni 2013, 12/02012B, ECLI:NL:HR:2013:BZ0004).

De informatie die in de ordner is aangetroffen mag niet door de Belastingdienst worden gebruikt omdat deze onrechtmatig is verkregen (Hoge Raad 12 maart 1997, nr. 30.478, BNB 1997/146).