Volgen aangifte inkomstenbelasting en navordering

Een advieskantoor dient een aangifte inkomstenbelasting in. Er wordt een aftrekpost (hypotheekrente) opgevoerd die niet juist is. Het advieskantoor staat als 'boefje' bekend. De Belastingdienst volgt de aangifte inkomstenbelasting al jaren, maar komt er op enig moment achter dat de hypotheekrente niet aftrekbaar is. Er wordt een navorderingsaanslag opgelegd. Mag dit?

Aangifte inkomstenbelasting wordt gevolgd, kun je dan navorderen?

Henk en Truus zijn eigenaar van twee eigen woningen. In 2012 verlaten ze de woning in Amsterdam en schrijven zich in in Den Haag (fictieve namen en plaatsen). De woning in Amsterdam wordt door een vriend bewoond, deze vriend staat hier ook ingeschreven. In de aangifte inkomstenbelasting over 2014 wordt de hypotheekrente van beide woningen in aftrek genomen. De aangifte wordt gevolgd en er wordt een definitieve aanslag opgelegd. In geschil is of de Belastingdienst over 2014 een navorderingsaanslag mag opleggen (in 2017).

Rechtbank: het volgen van de aangifte inkomstenbelasting door de Belastingdienst is een ambtelijk verzuim. Het advieskantoor stond slecht bekend en was onder verscherpt toezicht gezet. Dan had de Belastingdienst maar beter moeten opletten, aldus de Rechtbank.
Gerechtshof: het advieskantoor voerde met name (onterecht) zorgkosten op. De inspecteur had mede hierdoor een getrapte werkwijze. Niet elke aangifte van het kantoor was onjuist. Bovendien stonden er in de aangifte van Henk en Truus geen zorgkosten, dus geen ambtelijk verzuim. Navordering is terecht, aldus het Gerechtshof.
Hoge Raad: beroep in cassatie van Henk en Truus is ongegrond (artikel 81 lid 1 Wet RO), aldus de Hoge Raad in 2022.

Geen nieuw feit voor in buitenland wonende belastingplichtige

Het Gerechtshof 's Hertogenbosch d.d. 2 juli 2025 ECLI:NLGHSHE:2025:1853, heeft diverse navorderingsaanslagen vernietigd. De aanslagen waren opgelegd aan een in Duitsland wonenden belastingplichtige. Volgens het hof had de inspecteur uit eerdere gegevens kunnen opmaken (of afleiden) dat het pensioen publiekrechtelijk is opgebouwd en dat de AOW uitkering in Duitsland belastbaar zou zijn. Het nieuwe feit is niet aanwezig en de navorderingsaanslagen over 2017, 2018 en 2019 gaan in de prullenbak. In dit geval deed de belastingplichtige in Nederland aangifte (als kwalificerend buitenlands belastingplichtige), hij gaf zijn pensioen op en claimde aftrek voor rentekosten (eigen woning) en specifieke zorgkosten (als ook de heffingskortingen). De aangifte wordt gevolgd en in later (in 2022) worden navorderingsaanslagen opgelegd. De rechter gaat er eens goed voor zitten en stelt dat de inspecteur het dossier goed kendem dit volgt uit het hoorverslag uit 2002 en de aanslag inkomstenbelasting over 2015. Aandachtspunt in deze procedure is nog dat er een wijziging heeft plaatsgevonden in de verdragsafspraak in 2016. Deze informatie was in het fiscale dossier aanwezig. Ook voor de alternatieve route (artikel 16 lid 2 c AWR) kon geen opening bieden (navordering is toegestaan bij een fout van belastingplichtige die voor hem of haar kenbaar was). In de procedure in eerste aanleg (Rechtbank Zeeland West Brabant d.d. 14 juni 2023 ECLI:NL:RBZWB:2023:4125) ging het voor de belastingdienst nog wel goed (en bleven de navorderingsaanslagen wel in stand).

Geen nieuw feit dus geen navorderingsaanslag

De Rechtbank Zeeland-West-Brabant oordeelt op 5 juni 2025 (ECLI:NL:RBZWB:2025:3526) dat de navorderingsaanslag inkomstenbelasting 2020 en de belastingrentebeschikking onterecht aan belanghebbende (X) zijn opgelegd. De inspecteur beschikte namelijk niet over een nieuw feit en maakte een beoordelingsfout.

Henk diende op 29 maart 2021 zijn aangifte IB 2020 in met een belastbaar inkomen van € 68.422.
De inspecteur stelde op 13 augustus 2021 een onderzoek in naar de aangifte IB 2019 van Henk, wat op 11 maart 2022 leidde tot een correctie.
Desondanks werd de definitieve aanslag IB 2020 op 18 maart 2022 automatisch vastgesteld, zonder rekening te houden met deze eerdere correctie.
Op 30 mei 2022 ontving de inspecteur nadere gegevens vanuit Luxemburg, waarna op 21 juni 2022 een navorderingsaanslag werd opgelegd voor een inkomen van € 87.293, inclusief € 1.030 belastingrente.

Er is geen nieuw feit, omdat de inspecteur bij het vaststellen van de oorspronkelijke aanslag IB 2020 het dossier had moeten raadplegen. Daaruit bleek al dat de aangifte onjuist was (correctie 2019). Er is geen sprake van een kenbare fout, omdat de inspecteur een verwijtbare beoordelingsfout maakte. Hij had maatregelen moeten nemen om automatische verwerking van de aangifte 2020 te voorkomen. De rechtbank vernietigt zowel de navorderingsaanslag IB 2020 als de belastingrentebeschikking van Henk. De inspecteur had zijn controledossier beter moeten benutten en de aanslag zorgvuldiger moeten opleggen.

Noot fiscaal jurist inzake navorderingsaanslag bij volgen aangifte inkomstenbelasting

Of er sprake is van een ambtelijk verzuim of niet is vaker discussie bij de rechter. Navordering is mogelijk (artikel 16 lid 1 AWR) als er te weinig belasting is geheven. Er kan niet worden nagevorderd als de inspecteur redelijkerwijs bekend had moeten zijn met de fout de in de aangifte (en er geen sprake is van kwade trouw). De Belastingdienst mag hierbij altijd uitgaan van de juistheid van de ingediende aangifte inkomstenbelasting.

Van een ambtelijk verzuim is sprake indien de inspecteur, na met een normale zorgvuldigheid kennis te hebben genomen van de inhoud van de aangifte en, mede gelet op de overige in aanmerking komende omstandigheden van het geval, aan de juistheid van enig daarin opgenomen gegeven in redelijkheid behoorde te twijfelen (vgl. HR 31 mei 2013,ECLI:NL:HR:2013:BX7184, HR 22 maart 2010, ECLI:NL:HR:2010:BL7165 en HR 16 april 2010, ECLI:NL:HR:2010:BJ9082).

Het advieskantoor stond onder verscherpt toezicht, dus moest de Belastingdienst scherper zijn op deze aangiften. Het kantoor sjoemelde echter met zorgkosten (en soms giften) en niet met hypotheekrenteaftrek. Deze aangifte was niet zodanig ongebruikelijk dat de inspecteur een nader onderzoek zou moeten instellen, aldus de rechter. Dit is natuurlijk een subjectieve waarneming.

Het lijkt logisch dat de inspecteur de fout had moeten zien, waarom?

Er stond iemand ingeschreven op dit adres.
De Belastingdienst heeft aan 170 klanten van het kantoor een brief gestuurd met verzoek om nadere informatie, hierdoor zijn vele navorderingsaanslagen opgelegd.
Henk en Truus hadden projectcode 1043 gekregen (gegevens in fiscale fraudesignalering systeem FSV).
Het betrof een aangifte inkomstenbelasting van een als onbetrouwbaar bekend staand kantoor.
Er staan 2 woningen in de aangifte inkomstenbelasting, één kan er maar worden bewoond.
De Belastingdienst krijgt een renseignement van de hypotheekverstrekkers.

Al met al had de Belastingdienst ook deze aangifte scherper moeten controleren.

In deze zaak speelde ook nog dat de belastingplichtige de stukken van het onderzoek naar het advieskantoor wilde inzien. Volgens de rechter zijn dit geen 'op de zaak betrekking hebbende stukken ex artikel 8:42 AWB'. Deze stukken zijn namelijk niet gebruikt bij het opleggen van de navorderingsaanslag, aldus de Rechtbank. Ik kan me goed voorstellen dat deze stukken wel meer zicht geven op het onderzoek van de Belastingdienst (en waarop wordt gezocht), dit kan wel degelijk relevant zijn voor belastingplichtige. Heeft de Belastingdienst voldoende opgelet of niet? Aan de andere kant ... liegen mag niet en hiermee is de navorderingsaanslag wel te billijken (maar dit is een menselijke mening en geen fiscale).