Flitscamera en auto van de zaak

Elke automobilist kan verdacht zijn

Bron: NRC Handelsblad.

Publicatiedatum: 2013-08-07 12:53:14.

SAMENVATTING

De fiscus krijgt elke week een beveiligde disk met gegevens van automobilisten, vastgelegd door camera's van de politie.

VOLLEDIGE TEKST

Langs steeds meer Nederlandse wegen scant de politie de kentekens van alle passerende auto's. Niet om hardrijders te flitsen, maar om boeven te vangen. Via ANPR (automatic number plate recognition) worden de nummerplaten in seconden vergeleken met een lijst van voertuigen van verdachten. Als er politie in de buurt is, kan de wagen bij een 'hit' aan de kant worden gezet. Het kan ook gaan om mensen die nog een boete moeten betalen, of wier apk is verlopen.

Volgens de huidige wetgeving moeten de 'no hits' direct worden verwijderd. De politiekorpsen IJsselland en Rotterdam-Rijnmond werden in 2010 dan ook stevig op de vingers getikt. Ze bleken kentekens wekenlang te bewaren. Zo komt iedere automobilist als een potentiële verdachte in de politiebestanden terecht. Dat is in strijd met de Wet politiegegevens en een onrechtmatige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer, zo oordeelde het CBP. Dat vreest dat burgers onterecht verdacht worden als criminelen met vervalste kentekens, of gestolen voertuigen, misdaden plegen.

Politie en kabinet beloofden beterschap. ,,Het advies van het CBP zullen wij opvolgen. De politiekorpsen zullen hun praktijk aan de conclusies van het CBP aanpassen", schreven de ministers Hirsch Ballin (Justitie, CDA) en Ter Horst (Binnenlandse Zaken, PvdA) aan de Tweede Kamer. Alleen 'hits' mochten nog bewaard. Bijvoorbeeld om te kijken waar een verdachte van een overval heeft gereden.

Toch gebeurt het bewaren van de 'no hits' nog steeds en op grote schaal. In het convenant met de Belastingdienst staat dat de ANPR-beelden in een ,,afgeschermde omgeving" worden ,,opgeslagen". De Landelijke Eenheid heeft zelf vermoedelijk zo'n zestig ANPR-camera's, zowel vaste als mobiele. Woordvoerders van de ministeries van Justitie en Financiën bevestigen de afspraken. Volgens Financiën ontvangt de Belastingdienst iedere vrijdag een ,,beveiligde disk" met de beelden die in de voorgaande week zijn verzameld. ,,Kentekens van automobilisten die voor de Belastingdienst niet interessant zijn, worden dan gewist. Kentekenbeelden van bijvoorbeeld mensen met belastingschulden of van leaserijders worden opgeslagen", zegt een woordvoerder. Het bewaren van die gegevens kan zeven jaar duren.

Een woordvoerder van Justitie zegt dat de Landelijke Eenheid, zoals de wet voorschrijft, alle beelden van niet-verdachte kentekens wel direct wist. In het convenant staat ook dat politiemedewerkers niet mogen speuren in de gegevens die voor de Belastingdienst worden bewaard. Toch is CBP-voorzitter Jacob Kohnstamm zeer kritisch over de opslag van die beelden. ,,De politie is de geweldsmonopolist en moet secuur omgaan met de bevoegdheden die zij heeft. Het opslaan van kentekens van allerlei onschuldige mensen is in strijd met de wet. Die moeten direct worden verwijderd", zegt hij. Een andere zorg is dat een centrale database met de voertuigbewegingen van miljoenen Nederlanders een geliefd doelwit van hackers is.

Het niet-ondertekende convenant met de fiscus is voor burgers onvindbaar. Het werd onlangs tevoorschijn getoverd door een belastinginspecteur in een proefproces dat de Amsterdamse advocaat Guido de Bont tegen de Belastingdienst heeft aangespannen. Daarop stuurde De Bont het document naar deze krant. Volgens De Bont wordt de privacy van alle leaserijders geschonden doordat hun rijgedrag jarenlang wordt bewaard.

In het najaar stemt de Tweede Kamer over een wetsvoorstel om alle gescande kentekens in Nederland vier weken door de politie te laten bewaren. Dan zou het wettelijk mogelijk worden om te kijken of een verdachte op het moment van een misdrijf in de buurt reed. De politie en de Landelijke Eenheid beschikken samen al over enige honderden ANPR-camera's. Minister Opstelten (Veiligheid en Justitie, VVD) streeft naar een landelijk dekkend netwerk.

Leaserijders naar de rechter

Leaserijders betwisten bij de rechter ook het recht van de Landelijke Eenheid om überhaupt politiegegevens door te spelen. Eerder weigerden regionale korpsen dat, omdat politiegegevens niet mogen worden gedeeld. De 'afgeschermde omgeving' waar de fiscus data uit ontvangt, is volgens Justitie en Financiën geen schending van die regel. Zij stellen dat de data die naar de fiscus gaan geen politiegegevens zijn, omdat ze niet door de politie zijn verwerkt. Volgens Gerrit-Jan Zwenne, hoogleraar Recht en Informatiemaatschappij, lijkt sprake van een ,,listige kunstgreep".