Hoger beroep in belastingzaken

De belastingplichtige die na bezwaar bij de Belastingdienst en beroep bij de rechtbank naar zijn mening nog steeds geen of onvoldoende gelijk heeft gekregen, kan tegen de uitspraak van de rechtbank in hoger beroep komen bij het gerechtshof. Ook de Belastingdienst heeft het recht van hoger beroep.

Waartegen en bij welke rechter kan hoger beroep worden ingesteld?

Hoger beroep in een belastingzaak kan worden ingesteld tegen de uitspraak van de rechtbank.

In afwijking op het algemene bestuursrecht moet het hoger beroep moet worden ingediend bij het gerechtshof. Dus niet bij de Raad van State of de Centrale Raad van Beroep. Bij welk gerechtshof u moet zijn, volgt uit de wet. Dat is het gerechtshof van het gebied (ressort) waarin de rechtbank is gelegen dat de bestreden uitspraak heeft gedaan.

In Nederland zijn er vier gerechtshoven. De zaken van de rechtbanken Noord-Nederland (Leeuwarden) en Oost-Nederland (Arnhem) gaan naar gerechtshof Arnhem / Leeuwarden, de zaken van rechtbank Noord-Holland (Haarlem) naar gerechtshof Amsterdam, de zaken van rechtbank Den Haag naar gerechtshof Den Haag.

Voor het indienen van een hoger beroepschrift is griffierecht verschuldigd. Voor natuurlijke personen bedraagt het griffierecht bij het gerechtshof (uitzonderingen daargelaten) € 118 en voor rechtspersonen € 478.

Waaraan moet het hoger beroepschrift voldoen en wat is de termijn?

Het beroepschrift moet de volgende onderdelen bevatten:

• naam en adres indiener;
• dagtekening;
• omschrijving van het besluit (uitspraak op bezwaar) waartegen beroep is ingesteld;
• de gronden (redenen) van het beroep.

Als niet aan die voorwaarden is voldaan, moet de rechter daarop wijzen en de mogelijkheid bieden het ontbrekende alsnog in te dienen. Als dat niet gebeurt, kan het beroep niet-ontvankelijk worden verklaard.

Bij het beroep moet een kopie van het besluit (uitspraak van de rechtbank) waartegen hoger beroep is ingesteld worden gevoegd.

De termijn voor het indienen van een hoger beroep is zes weken, te rekenen vanaf de dag na die van bekendmaking van de uitspraak van de rechtbank.

Procedureverloop

Nadat het hoger beroep is ingediend en compleet is, wordt griffierecht geheven en worden de stukken doorgezonden aan de Belastingdienst voor het indienen van een verweerschrift. Op dat verweerschrift kan (na eventuele toestemming van de rechter) schriftelijk worden gereageerd. Dat is de repliek. Daarop wordt weer gereageerd door de Belastingdienst. Dat is de dupliek.

Daarna bestaat de mogelijkheid dat de rechter nader vooronderzoek verricht. Deze kan dan inlichtingen inwinnen bij partijen, getuigen en deskundigen horen, onderzoek ter plaatse verrichten, etc. Van deze mogelijkheid wordt zeer sporadisch gebruik gemaakt.

Nadat het vooronderzoek is afgerond wordt de zaak geagendeerd op zitting voor de mondelinge behandeling (het onderzoek ter zitting). Als hoofdregel worden de zaken behandeld in meervoudige kamer (drie rechters). Als de zaak zich daarvoor leent, vindt behandeling plaats in enkelvoudige kamer (één rechter). De namen van de rechters worden doorgaans in de uitnodiging voor de zitting vermeld. Tot tien dagen voor de zitting kunnen nadere stukken worden ingediend.

Procestactiek

Anders dan in het algemene bestuursprocesrecht kent het fiscale procesrecht geen zogenoemde fuiken of trechters. Dat betekent dat in elk stadium van de procedure nieuwe feiten en omstandigheden, maar ook nieuwe argumenten kunnen worden ingebracht. Dat is alleen anders in cassatie. De Hoge Raad oordeelt niet over feiten, zodat in cassatie in beginsel alleen nieuwe argumenten kunnen worden ingebracht.

De Belastingdienst of de rechter kan u dus niet tegenwerpen dat u bepaalde feiten, omstandigheden, argumenten of grieven niet in een eerder stadium (bij bezwaar of in beroep) heeft ingebracht. De enige beperking hierbij is de goede procesorde. Alleen als de wederpartij in zijn belangen wordt geschaad omdat sprake is van een inbreng waarop hij niet bedacht hoefde zijn, die zodanig laat is dat hij zich daartegen onvoldoende kan verweren, wordt de inbreng buiten behandeling gelaten. Uit procestechnische overwegingen kan het van belang zijn om zolang mogelijk ‘het kruit droog te houden’.

Een tweede belangrijk element van het hoger beroep is de herkansingsfunctie. Het is de laatste mogelijkheid om misslagen of onjuistheden in een eerdere fase recht te zetten. Nog meer dan bij de rechtbank moet het hoger beroepschrift volgens een strakke structuur te worden opgebouwd. Daarbij kunnen ook feitelijk onjuiste vaststellingen door de rechtbank worden bestreden en rechtgezet.

In de praktijk komt het veelvuldig voor dat een zaak wordt beslist op de (verdeling van de) bewijslast. Vaak oordeelt een rechtbank dat een belastingplichtige bepaalde feiten niet of onvoldoende heeft gesteld / bewezen / aannemelijk gemaakt. Het hoger beroep is de laatste mogelijkheid omdat bewijs alsnog te leveren. Ook kan in hoger beroep aan de orde komen of de bewijslast juist is verdeeld.

Omdat het gerechtshof de laatste feitelijke instantie is, is het belangrijk strak en doelgericht te procederen. Het is een kwestie van tactiek en het aanvoelen van de zaak op welk moment de feiten naar voren worden gebracht, maar vooral het moment van het inbrengen van argumenten kan belangrijk zijn. Een ervaren adviseur kan daar goede diensten bewijzen.

De zitting / mondelinge behandeling

Evenals bij de rechtbank kan ook bij het gerechtshof de zaak mondeling ter zitting worden toegelicht. Ook kunnen getuigen en deskundigen worden gehoord en vindt het debat met en onder leiding van de rechter plaats. De rechter kan actief vragen stellen maar ook passief het debat volgen. Bij de teams belastingrecht van de gerechtshoven bestaat een lange traditie die erop is gericht partijen ter zitting nader tot elkaar te brengen. In veel feitelijke geschillen (vooral waarderingskwesties) wordt dan een compromis gesloten. Bij het gerechtshof moet u dan ook bedacht zijn op een actief participerende rechter die ook nog aanstuurt op een compromis. Het vergt de nodige ervaring om dan zo ver te gaan als nodig voor het beste resultaat.

Van de zitting wordt door de griffier proces-verbaal opgemaakt. Doorgaans bevat dat een kernachtige beschrijving van het verhandelde ter zitting. Omdat het proces-verbaal van de zitting de enige bron is voor de Hoge Raad van wat op de zitting is gebeurd, is het van belang te verifiëren dat bepaalde opmerkingen correct in dat verslag worden opgenomen. Nog verstandiger is het om belangrijke punten (die nog niet uit de stukken blijken) op te nemen in een pleitnota. Een afschrift daarvan wordt aan het proces-verbaal van de zitting gehecht (en gaat mee naar de Hoge Raad).

 Als de rechter zich voldoende acht voorgelicht, sluit hij het onderzoek. Doorgaans zal hij meedelen dat schriftelijk uitspraak wordt gedaan op een termijn van zes weken.

Beslistermijn en uitspraak

Het gerechtshof beslist op het beroep binnen zes weken nadat het onderzoek is gesloten (de zitting is geweest). Die termijn kan eenmaal met zes weken worden verlengd. Aan overschrijding van de termijn zijn in beginsel geen consequenties verbonden.

Hoofdregel is dat schriftelijk uitspraak wordt gedaan.

Kostenvergoeding, schadevergoeding en griffierecht

Als het beroep wordt gehonoreerd, kan aanspraak worden gemaakt op vergoeding van de (proces)kosten van het beroep. De vergoeding is forfaitair (lees: laag) vastgesteld. Het standaardtarief voor het indienen van een hoger beroepschrift door een adviseur is € 472.

Ook is de rechter bevoegd om, als de belastingplichtige (gedeeltelijk) in het gelijk wordt gesteld, een schadevergoeding toe te kennen. Daarom dient wel te worden verzocht. De immateriële schade vanwege de lange duur van de procedure valt hieronder. De kosten van de procedure vallen er niet onder. Die worden forfaitair vergoed.

Als het beroep (gedeeltelijk) wordt gehonoreerd, wordt ook het betaalde griffierecht vergoed.

Oriënterend gesprek

Als u overweegt om een hoger beroepsprocedure op te starten, is het verstandig om te kijken wat uw kansen zijn. In een oriënterend gesprek (geen kosten) kunnen wij met u de mogelijkheden en onmogelijkheden doorlopen, tevens kan dan op basis van wetgeving en jurisprudentie (uitspraken van rechters) worden bekeken wat uw kansen zijn. De uitspraak van de rechtbank zal daarbij een belangrijk uitgangspunt zijn. Bel gerust met één van onze adviseurs. Als het dan tot een procedure in hoger beroep komt, werken we nauw samen met u en uw adviseur.